Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
12. Etkinlik: ROMA VE BİZANS KÜLTÜRÜ
Romalılar, başta mimarlık olmak üzere güzel sanatların her dalında gelişme göstermişlerdir. Mimarlık, heykel ve resim alanında Yunanları kendilerine örnek almış, onlardan daha büyük ve gösterişli saraylar, tapınaklar ve anıtlar yapmışlardır. Tiyatro yapıları Roma mimarisinin en önemli yapıtları arasında yer alır. Bu tiyatrolar, Yunan tiyatroları gibi sahne binası, yarım daire şeklinde meydan ve oturma kademelerinden oluşmaktaydı. Ama sahne binası çok gelişmiş olup oturma basamakları ile birleştirilerek mimari bir bütünlük sağlanmıştır. Bu tiyatroların en iyi örneği, Antalya yakınlarındaki Aspendos Tiyatrosu’dur.
Roma mimarisinin en önemli yapı tiplerinden biri de hamamlardır. Bu hamamlarda bazı bölümler alttan ve duvardan ısıtılarak sıcak mekanlar elde edilmişti. Soyunma yerleri, soğuk, ılık ve sıcak mekânlar hamamın en önemli bölümlerini oluşturuyordu. Hamamlar; imparatorluk döneminde kitaplıklar, konferans salonları, havuzlar, spor salonları ile birleştirilerek görkemli yapılar hâline getirilmiştir. Anadolu’da Miletos, Ankara’da Ephesos ve Perge’deki hamamlar Roma hamam mimarisinin en önemli örneklerdir. Şehirlere ve hamamlara su, kaynaktan su köprüleri ile sağlanırdı. Antalya’daki Aspendos su kemerleri günümüze kalan en iyi örneklerdir. İmparator Valens zamanında yapılmış olan İstanbul’daki Bozdoğan Kemeri de bu tip yapıların geç örneklerinden biridir. Roma mimarisi hakkında en iyi fikir veren evler, Pompei ve Herkulaneum’dakilerdir. Bu evlerin esasını atrium denilen üzeri örtülü, tavanının ortasında bir delik ve tam altında havuz bulunan bir mekân
oluşturmaktadır. Bunun çevresinde ise dükkânlar, yemek ve yatak odaları ile bahçe yer almaktaydı. Bu tip evlerin yanı sıra sütunlu avlulu Yunan tipi evler ile apartman tipinde çok katlı evler de yapılmıştır. Evlerden başka, zengin kişilerin villaları ve imparator sarayları da Roma uygarlığının zenginliğini ve görkemini gösteren yapılardır. Roma kentinin en önemli ögelerinden biri de her iki yanında dükkânlar bulunan direkli caddelerdir. Bu caddeleri ya da meydanları süsleyen taklar ise heykel taşıyıcı olup üzeri tonoz kemerle örtülü bir ya da üç gözlü geçitlere sahiptir.
Ekinlikteki görselleri ve metni dikkate aldığınızda Roma ve Bizans imparatorluğunun sanat ve estetik anlayışı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Roma ve devamı olan Bizans’ta sanat ve estetik anlayışı, dönemine göre son derece ileri bir düzeydedir. İnsanların ihtiyaçları için yapılan mimari eserler, hamamlar, tiyatro binaları gibi unsurlar hem insanların ihtiyaçlarını karşılamak ve hem de zevklerine hitap etmek üzere tasarlanmıştır. Bu sebeple Roma sanatında estettik çok önemlidir.
