Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Tarih 2 dersi Arayış Yılları ünitesine dahil olan Duraklama Devri konu anlatımını buraya tıklayarak İstanbul İsyanlarını özetini de buraya tıklayarak okuyabilirsiniz. Akabinde aşağıda ki İstanbul İsyanları ders notunu okumanız konu bütünlüğü açısından faydalı olacaktır.
İçindekiler
Taşra (Celali-Anadolu) İsyanları
İlk kez Yavuz Sultan Selim devrinde Bozoklu (Yozgat) Celal isminde bir asi isyan ederek binlerce kişiyi öldürmüştür.
Bu isyanların temel sebebi eyaletlerdeki hükümet idaresinin bozulması ve vergi toplamada yapılmış olan haksızlıklardır.
Taşra (Celali) İsyanlarının Nedenleri
1. Uzunca devam eden savaşların tımar sistemi ve ekonominin bozulmasına sebep olması
2. Tımar sisteminin bozulmasına ilişkili olarak tımarlı sipahilerden birçoğunun işsiz kalması
3. Tımarlı sipahilerin uzunca devam eden savaşlardan ötürü toprağından ayrı kalması buna ilişkili olarak imalatın azalması
4. Savaşların uzunca sürmesi ve yenilgiler ile sonuçlanması sebebinden savaştan kaçan askerlerin Anadolu’ya geçerek eşkıyalık inşa etmeye başlaması (Haçova Savaşı’ndan kaçanlar)
5. Vergilerin toplanmasında olan sorunlar ile bir takım hükümet adamlarının hata ve haksız tutumları
6. Anadolu’daki sancak beyleri ve tımarlı sipahilerin savaşlarda olması buna bağlı olarak tımar bölgelerinin güvenliğinden sorumlulukları olan bu bireylerin vazife yerlerinden uzunca zaman ayrı kalması ayaklanmaların çıkmasını ve yaygınlaşmasını kolaylaştırdı.
Taşra (Celali) İsyanlarının Sonuçları
Anadolu çok kayıp gördü. Pek çok kent ve kasaba yakılıp yıkıldı. Huzur ve asayiş bozuldu. Üretim azaldı, ekonomi çok büyük ölçüde zarara uğradı. Devletin gelirleri azaldı.
Anadolu’da çıkan isyanların nedenlerine inilerek bunları giderici önlemler alınamadı. Hükümet bu isyanları bastırmada zorluk çekti. Fakat katı tedbirlerle önlenmeye çalışıldı. Fakat isyanlar ve sebepleri yeterince analiz edilmediğinden isyanlar bir süre sonra bir daha çıkmıştır.
Eyalet isyanları
Osmanlı Devleti’nin merkez eyaletleri dışarısında çıkan isyanlardır (Eflak, Boğdan, Yemen, Erdel). Bu isyanların ana sebebi , hükümet otoritesinin zayıflamasıdır. Bir takım mahalli yöneticilerinin Osmanlı Devleti’nden ayrılarak kendi devletini kurmak istemesidir. Bununla birlikte bir takım mahalli yetkililerin negatif davranışları da halkı isyana yöneltmiştir. Bu isyanlarda devleti güç vaziyette bıraktı ve uzunca zaman uğraştırdı.
