Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
İçindekiler
SSCB’DE DEĞİŞİM VE SONUÇLARI
SSCB’de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri
Sovyet Rusya; İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ülke kaynaklarını ABD ile girdiği uzay çalışmaları ve nükleer silah yapımı gibi alanlara yönlendirmişti. Bu alanlardan önemli ilerlemeler ve başarılar elde etmesine rağmen SSCB, uyguladığı ekonomik modele (sosyalizm) nedeniyle Batılı kapitalist devletlerin çok gerisinde kalmıştır.
Bu durumun yaşanmasında Rusya’daki ekonomik sistemin rekabetçi sistemden uzak, dışa kapalı, kendi kendine yeterlilik, bireysel girişimciliğe izin vermeyen bir anlayışa sahip olması etkili olmuştur.
1980’li yıllarda bu durumun sürdürülebilmesi imkansız hale gelmişti. Ayrıca Sosyalist Blok içerisinde yer alan ülkelerde, daha fazla özgürlük ve bağımsızlık istekleriyle toplumsal hareketler başlamıştı.
1987’de Mihael Gorbaçov bu durumun daha büyük sorunlara yol açmadan önlenmesi için Sovyet Komünizminin yapısını değiştirmeye karar verdi. Bu değişimi de gerçekleştirmeye karar verdi. Bu değişimi de gerçekleştirmek için ocak 1987’de “Prestroika“yı açıkladı.
Glasnost ve Prestroika
Glasnost : Açıklık anlamındadır. Siyasi merkeziyetçiliğin ortadan kaldırılmasına yönelik faaliyetleri içerisine alması itibariyle de Prestorika’nın bir bölümünü oluşturmaktadır.
Prestroika : “Yeniden yapılandırma” anlamındadır.
SSCB’deki merkeziyetçi ekonomik ve siyasi uygulamaların terk edilip dış dünya ile rekabet edebilecek, kalkınmayı hızlandıracak, ekonomik refahı artıracak, özgürlükleri genişletebilecek yeni bir yapılandırmayı ön görmektedir.
Gorbaçov’un Prestroika ve Glasnost politikalarıyla ulaşmak istediği hedefler;
-Kişi hak ve hürriyetlerinin genişletilmesi
-Sivil toplum örgütlerinin güçlendirilmesi
-Batı dünyasında görülen liberal demokrasi anlayışının yerleştirilmesi
-Parti içi demokrasinin geliştirilmesi
-Basın üzerindeki sansür uygulamasının kaldırılması
-Ekonomide rekabetçi ortamın oluşturulması, toplumsal refahın artırılmasıdır.
Gorbaçov, bu hedeflerine ulaşabilmek için güçlü bir siyasal desteğe ihtiyaç duymaktadır. Nitekim SSCB’nin parlamentosu konumunda olan Yüksek Sovyet’in Aralık 1988’deki toplantısında yetkileri genişletilen ve devlet başkanı seçilen Gorbaçov, halktan da destek istiyordu. Bu amaçla üçte ikisi halk tarafından seçilen üyelerden oluşan “Halk Temsilcileri Kongresi” kuruldu.
Uyarı: Bu değişimle SSCB’de halk ilk defa, devlet yönetimine doğrudan katılma hakkı elde etmiştir.
Gorbaçov siyasi iktidarını güçlendirdikten sonra, glasnost ve prestroika politikalarını etkin bir şekilde uygulamaya koydu.
Ülkedeki işletmelerde verimliliği artırmak için kapitalist sistemin üretimde başarıyı sağlayan uygulamalarını örnek aldı. İşletmelere üretim hedefleri ve fiyat belirlemede serbestlik getirdi.
SSCB 1989’da beklenmedik bir şekilde 1979’dan bu yana işgal altında tuttuğu Afganistan’dan çekilme kararı aldı.
Bu duruma ekonomi, sanayi ve teknolojideki Batı’ya göre geri kalmışlıkta eklenince İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan süper güç SSCB’nin imajı zedelenmiştir.
Uyarı: Gorbaçov’un glasnost ve prestroika politikalarıyla başlayan değişim süreci SSCB’de olası bir halk hareketiyle meydana gelebilecek kanlı bir devrim sürecini de engellemiştir.
SSCB nin Dağılması Özet için tıklayınız.
SSCB’nin Dağılmasının Doğu Avrupa’ya Etkileri için tıklayınız.
SSCBnin Dağılmasının Dünya Güçler Dengesi Üzerine Etkileri için tıklayınız.
