Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
İlk Türk Devletleri ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Biryay Yayınları 9. sınıf tarih kitabı sayfa 116-117 İlk Türk Devletleri Ölçme ve Değerlendirme sorularının cevapları aşağıdadır.
A. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere tabloda verilen kelime ve kelime gruplarından uygun olanı yazarak cümleleri tamamlayınız.
| İstemi Kağan | Kaşgar | Ötüken | Bumin Kağan | Mete Han |
| Teoman onlu | onlu | Kral Yolu | İpek Yolu | Feodalite (Derebeylik) |
| Oliarşi | Margos | bağımsızlık | II. Kök Türk (Kutluk) | Uygur |
| Anatolyos |
A. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere tabloda verilen kelime ve kelime gruplarından uygun olanı yazarak cümleleri tamamlayınız.
1. I. Kök Türk Devleti BUMİN KAĞAN tarafından kurulmuştur. Başkenti ÖTÜKEN‘dir.
2. Asya Hun Devleti’nin en güçlü dönemi METE HAN dönemidir. Bu hükümdar askerî alanda ONLU sistemi getirmiştir.
3. Orta Asya’da Türklerle Çinliler arasında yapılan mücadelelerin temel nedenini İPEK YOLU ticaretine hakim olma mücadelesi oluşturur.
4. Kavimler Göçü’nden sonra Avrupa’da FEODALİTE rejimi ortaya cıkmıştır.
5. Attila döneminde Bizans İmparatorluğu ile MARGOS ve ANATOLYOS antlaşmaları imzalanmıştır.
6. Türklerin başka milletlerin egemenliği altına girmek istememeleri onların BAĞIMSIZLIĞA düşkün olduklarını gosterir.
7. Orhun Yazıtları II. KÖKTÜRK (KUTLUK) Devleti dönemin de Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir.
B. Aşağıdaki cumlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” har fi yazınız.
(D) Çinliler, kuzey sınırlarını güvence altına almak ve Türk akınlarını önlemek amacıyla Çin Seddi’ni yapmışlardır.
(Y) Türklerin Orta Asya’dan göçetmelerin de yalnızca coğrafi faktorler etkili olmuştur.
(D) Orta Asya’da tarihi bilinen ilk Türk devleti Büyük Hun Devleti’dir.
(D) İlk Türk devletlerin de, önemli devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yere kurultay denilirdi.
(Y)Yerleşik hayata geçen, kağıt ve matbaayı kullanan ilk Türk devleti Büyük Hun Devleti’dir.
(Y) Museviliği kabul eden ilk Türk devleti Karluklardır.
(D) Avarlar ve Peçenekler İstanbul’u kuşatan ilk Türk topluluklarıdır.
C. Aşağıdaki destanların numaralarını ait olduğu devletlerin adının yanındaki parantezin içine yazarak destanlarla devletleri eşleştiriniz.
1. Oğuz Kağan Destanı ( 2 ) Kök Türkler
2. Ergenekon Destanı ( 1 ) Hunlar
3. Manas Destanı ( 5 ) Uygurlar
4. Alper Tunga Destanı ( 4 ) İskitler
5. Türeyiş Destanı ( 3 ) Kırgızlar
( ) Sabirler
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Türklerin Orta Asya’dan değişik bölgelere göç etmelerinde siyasi, ekonomik, sosyal ve coğrafi faktörler etkili olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi bu göç hareketlerinin nedenleri içinde yer almaz?
A) Aşırı nüfus artışı
B) Hayvan hastalıkları
C) Çin ve Moğol baskısı
D) İklimin değişmesi
E) Türk boyları arasındaki mücadelelerin sona ermesi
2. Türk devletlerin de devleti yönetme yetkisi olan “Kut”un tanrı tarafından hükümdarın bütün erkek çocuklarına geçtiğine inanılmıştır.
Bu anlayış aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır?
A) Hükümdarın sorumluluklarının azalmasına
B) Hatunun devlet yönetiminde etkili olmasına
C) Taht kavgalarının yaşanmasına
D) Türk devletlerinin uzun süre yaşamasına
E) Türk siyasi birliğinin sağlanmasına
3. Aşağıdakilerden hangisi Uygurları, Orta Asya’da ki diğer Türk devletlerinden ayıran özelliklerden biri değildir?
A) Bilim ve sanatta ileri gitmeleri
B) Yerleşik yaşama geçmeleri
C) Budizm ve Maniheizm’i benimsemeleri
D) İlk düzenli orduyu kurmaları
E) Kâğıt ve matbaayı kullanmaları
4.Orhun Yazıtları’nda geçen;
I. Hükümdarın halkına hesap vermesi
II. Hükümdarın aç olanları doyurup çıplakları giydirmesi
III. Çin’in entrikalarına aldanılmaması
bilgilerinden hangisi ya da hangileri Kök Türklerin sosyal devlet anlayışını benimsediğini gösterir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
D. Aşağıdaki çalışmaları defterinize yapınız.
1. Türklerin Orta Asya’dan değişik bölgelere göç etmelerinin sebepleri arasında neler yer almaktadır?
2. Orhun Anıtları’nın Türk tarihi ve Türk edebiyatı açısından önemini açıklayınız.
1 – Türk kültür tarihinin, bugün için bilinen ilk yazılı belgeleridir.
2 – Turklerin en eski yazili urunudur ve 720-738 yillarini kapsar.
3 – Turk tarihini, toplumun yasama bicimini, dunyaya bakis acisini ortaya koyar.
4 – Türk dili, edebiyatı ve Türk tarihinin ilk ve ebedi abideleridir
5 – Türk dili üzerinde çalışan alimler için hazine kadar değerli bir kaynaktır.
6 – VIII. asırda yazılan kitabelerin dili ve her satırında ifade edilen fikirler emsalsizdir.
7 – Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün yazılı belgesidir.
8 – Bu anıtlar Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metindir.
3. Orta Asya’da kurulan Türk devletlerinin yıkılmasına etki eden faktörleri açıklayınız.
a) İpek Yolunun kaybedilmesi
b) Çin entrikaları
c) Boylar arası mücadele
d) Kut anlayışı
4. Türk adı ile ilgili görüşler hakkında bilgi veriniz.
Türk adı ilk kez Orhun Kitabeleri’nde, “Türük” biçiminde yer alır. Türk adının anlamına ilişkin diğer yaygın görüşler şöyledir:
*** Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lûgat-it Türk’te Türk adının anlamının “olgunluk çağı” anlamına geldiğini belirtmiştir.
*** Ziya Gökalp ise Türk adının anlamının “türeli (töre sahibi)” anlamına geldiğini belirtmiştir.
*** Wambery, Türk adının anlamının “türemek” fiilinden geldiğini ifade etmiştir
5. Kavimler Göçü’nün sonuçlarını maddeler hâlinde yazınız.
1)Roma İmparatorluğu Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı. (395) Batı Roma 476 yılında Germen kavimleri tarafından yıkıldı.
2)Avrupa’nın etnik yapısı değişti, Germenlerin Avrupa’ya karışması yerli milletler ortaya çıkardı.
3)Türkler Avrupa’da Avrupa Hun Devleti’ni kurdu.
4)İngiltere, Fransa gibi Avrupa Devletlerinin temelleri atıldı.
5)Avrupa’da feodalite (derebeylik) rejimi ortaya çıktı.
6)Şövalyecilik ortaya çıktı.
7)Avrupa’da edebi destanlar ve efsaneler meydana çıktı.
8)Avrupa’da Milliyetçilik yayıldı.
9)İlk çağ kapandı, Orta Çağ başladı.
6. Orta Asya’da Türkler ile Çinliler arasında yapılan mücedelelerin nedenlerini yazınız.
a) Orta Asya hakimiyeti (Üstünlük mücadelesi)
b) İpek Yoluna hakim olma mücadelesi
