4. Ünite: 18. yüzyılda Değişim ve Diplomasi

1722–1746 Osmanlı–İran Savaşları

Kasrı Şirin Antlaşması sonrası uzunca bir süre Osmanlı-İran savaşı olmadı. Akabinde 1722–1746 Osmanlı–İran Savaşları başladı.

İçindekiler

1722–1746 Osmanlı–İran Savaşlarının Sebepleri

– İran’da çıkan iç karışıklıklar Sünni-Şii çatışmasına sebep oldu. Zor durumda kalan Sünniler Osmanlıdan yardım istedi.
– Rusya’nın Kafkasya’yı işgal ederek İran’ın iç işlerine karışması.
– Batı’daki toprak kayıplarının doğuda telafi edilmek istenmesi.

Rusya, Prut Savaşı’nı kaybedip Karadeniz ve Balkan topraklarında genişleyemeyeceğini anlayınca yönünü İran’a çevirdi. Deli Petro İran’daki iç karışıklıklardan faydalanarak İran topraklarına girince Osmanlı Devleti de İran sorununa el attı. Taraflar Kafkaslarda karşı karşıya geldiler. Fransa’nın aracılığı ile sorun çözümlendi. Rusya ile Osmanlı Devleti arasında 1724 İstanbul Antlaşması yapıldı. Buna göre:
– Osmanlı, Azerbaycan ve batı İran’ı alacak,
– Rusya Hazar kıyılarını alacaktı.

BİR BAK DERİM: 1724 İstanbul Antlaşması

1724 İstanbul Antlaşması’nın Önemi

Rusya ile Osmanlı Devleti arasında ilk dostluk antlaşmasıdır.

Osmanlı Devleti’nin İran topraklarını Rusya ile paylaşma yoluna gitmesinin nedenleri nelerdir?

İran’ın Rusya ile baş etmesi mümkün değildi. Bu durumda Rusya Osmanlı’nın doğu sınırına komşu olacaktı. İran’a giren Osmanlı’nın burada daimi olarak kalması mümkün olmadığından ve Çar Petro’da Osmanlı ile savaşmak istemediğinden İran topraklarını Rusya ile paylaşarak durdurmayı tercih etti.

Bu paylaşımı kabul etmeyen İran ile Osmanlı Devleti arasında aralıklarla devam eden savaşlar 1779 yılına kadar sürdü.
Bu savaşlar sonunda; Ahmet Paşa Antlaşması (1731), İstanbul Antlaşması (1732), II. Kasr-ı Şirin (Kerden) Antlaşması (1746) antlaşmaları imzalandı.