9. Sınıf Tarih Dersi Biryay Yayınları Sayfa 161 Cevapları

5. Etkinlik: KARAHANLILARIN DEĞERLİ MİRASI

Yanda temsilî resmi verilen Kaşgarlı Mahmut, Karahanlı Devleti’nde yetişen en önemli bilim insanlarından biridir. Yazdığı en büyük eser “Divan-ı Lügati’t Türk’tür. Bu eser İlk Türkçe sözlük olması bakımından önemlidir.

Bu eseri nasıl yazdığını kendisinden dinleyelim:

Türklerin yaşadığı şehirleri, bozkırları dolaştım ve Türk, Türkmen, Oğuz, Çiğil, Yağma, Kırgız lehçelerini öğrendim. Ayrıca bu dili en iyi ve en etkili şekilde konuşanlardan, en eğitimlilerden, soyu en köklü kişilerden öğrendim. Mızrak kullanmakta en beceriklilerden birisiyim. Türk kavimlerinden her birinin lehçesini mükemmel öğrendim ve güzelce sıralanmış bir düzen içinde kapsamlı bir kitapta topladım. Arayan kelimeyi  doğru yerde bulsun ve dileyen onu bir düzen içinde görebilsin diye kitabı alfabetik sıraya göre düzenledim. Düz yazı ve dizelerle, atasözleriyle, hikmetli sözlerle ve zarif bir dille donattım. Pürüzlü yerlerini düzelttim, çukurlarını ve kuyularını doldurdum, tek tek her kelimeyi uygun olduğu yere koyarak ve onları belirsizlikten kurtararak kitabın üzerinde yıllarca çalıştım.

1. Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lügati’t Türk’ü yazarken sizce nelere dikkat etmiş ve nelere önem vermiştir?

Türkçenin tüm lehçelerini ehil kişilerden öğrenmeye, kelimeleri alfabetik olarak dizmeye, her kelimeyi düzegün bir biçimde araştırmaya özen göstermiştir.

2. Bize miras olarak bırakılan Divan-ı Lügati’t Türk gibi eserler neden önemlidir?

Kültürümüzün en önemli ürünleridir. Bundan 1000 sene önce ki dilimizi, yaşantımızı ve kültürümüzü bu kitaplardan öğrenebiliyoruz.