Afganistan’ın SSCB Tarafından İşgali Özet

Afganistan 1979-1989 yılları arasında Sovyet işgali altında kalmıştır.

İçindekiler

Afganistan’ın SSCB Tarafından İşgali

SSCB İşgali Öncesi Afganistan

XIX. yüzyıl da İngiltere ve Rusya’nın baskısı altında olan Afganistan, 1919 yılında İngilizlere karşı meydana gelen bağımsızlık mücadelesini kazanarak müstakil bir devlet oldu. 1919 ılında başlayan krallık yönetimi 1973 yılına kadar devam etti. 1973 senesinde cumhuriyet yönetimine geçildi fakat vaziyet gitgide diktatörlüğe dönüştü. 1978 yılında Sovyetler ile ” Dostluk , İyi Komşuluk ve İş Birliği Antlaşması “na imza atıldı. Bu antlaşma ile 2 taraf, 20 sene müddetle ülkelerinin güvenliğini, bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü savunma ile ilgili anlaşmış oldu.

Sovyetler’in Afganistan’ı İşgali

1978 yılında Afganistan’da SSCB yanlısı iktidara karşın milli mukavemet hareketi başladı. Sosyalist iktidar SOVYETLER’den askeri destek istedi. Bir çok sayıda SSCB’li profesyonel ve asker Afganistan’a geldi. İktidar mücadelesini değerlendiren Sovyetler 27 Aralık 1979’da Afganistan’ı işgal etti.

Sovyetlerin Afganistan’ı İşgalinin Sebepleri

– Afgan idaresinin destek talebi .
– Afganistan’ın yeraltı kaynakları.
– Afganistan’ın stratejik konumu.
– Ortadoğu petrollerine yakınlığı.
– Hint Okyanusu’na yakınlığı.
– Petrol geçişinin kilit noktası meydana gelen Hürmüz Boğazı’na yakınlığı.

SSCB İşgali Sonrasında Durum

Afgan halkı SSCB işgaline karşın mukavemet başlattı. Direnişi örgütleyen Afgan mücahitleri etkinliğini her geçen gün artırdı. Afgan mücahitler bilhassa kırsal alanlarda gücünü hepten arttırdı. Afganistan’a daha çok ordu ve silah gönderen SSCB, Afgan milli direnişini kıramadı ve yıllarca verim alamadığı bu mücadelede kocaman kayıplar yaşadı.

Afganistan’ın işgali Pakistan, İran ve Çin ile beraber Batı dünyasını endişelendirdi. Çin işgalin anında sonra Birleşmiş Milletler’e müracaat ederek, Sovyet askerlerinin Afganistan’dan çekilmesini istek etti. İşgal sonrası Amerika Birleşik Devletleri SALT -II Antlaşması’nı onaylamaktan vazgeçmiş ve Afgan mücahitlerine yardıma başlamıştır.

Sovyet İşgalinin Sona Ermesi

Afganistan’da askeri baskısını arttıran SSCB yönetimi Afgan direnişini kıramadı. Pakistan ve S. Arabistan liderliğinde İslamabad’da bir araya gelen İslam Konferansı’ndan bir netice çıkmadı. 1982 yılında Afganistan meselesini çözmek üzere Birleşmiş Milletler gözetiminde Afganistan, Pakistan, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Rusya’nın katılımıyla müzakereler başladı. Uzunca zaman aynı ritimde devam eden müzakerelerden sonra 1988’de Cenevre’de Afganistan meselesini nihayetlendiren protokol imzalandı. Sovyet askerleri 1989 yılında Afganistan’dan çekilmek zorunda kalmıştır.

Ardından Afganistan’da mücahitler bir yönetim kurduysa da devlet iç karışıklıklardan kurtulamadı.

SSCB’nin Afganistan’ı İşgalinin Sonuçları

– 3 milyona yakın Afgan sığınmacı komşu ülkelere sığındı.
– Amerika Birleşik Devletleri SALT -2 Antlaşması’nı onaylamadı.
– Birçok devlet 1980 Moskova Olimpiyatları’nı boykot etti. Sovyet yandaşlarıda 1984 Los Angeles Olimpiyatlarını boykot etti.
– Afganistan’da uzunca seneler istikrar sağlanamamıştır.