Fransız İhtilali’nin Başlaması ve Gelişmesi

Tarih 2 dersi XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ ünitesi AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ konusu alt başlığı olan Fransız İhtilali’nin Başlaması ve Gelişmesi konu anlatımını için aşağıdaki yazıyı okuyabilirsiniz.

Fransız İhtilali’nin Başlaması ve Gelişmesi

Fransa Kralı 16. Lui özellikle ekonomik sebeplerle Etajenero’yu topladı. Soylular, papazlar ve halk sınıfı temsilcilerinden meydana gelen Etajenero, 1789 senesinde Versay (Versailles) sarayında toplandı. Fransız halkı, bu parlamentoda ayrıcalıkların kaldırılması, vergi almakta ve adalet işlerinde herkesin eşdeğer tutulması, özgürlüğün sağlanması benzeri mühim konuların görüşüleceğini umuyordu. Halbuki kral, açılış konuşmasında yalnız vergilerden söz etti. Yeniliklerden çekinilmesini katı bir dille ifade etti . Milletçe temsilcileri, kralın bu sözlerinden hoşlanmadılar. Akabinde soyluların ve papazların temsilileriyle milletin temsilcileri aralarında ihtilaf çıktı. Soyluların ve papazların temsilcileri, halk sınıfı temsilcileriyle birlikte toplanmak istemediler. Bunun üzerine millet temsilcileri, Fransa vatandaşının %96’sını temsil ettiklerini iddia ederek kendilerinden meydana gelen parlamentoya Milli Meclis (Assemblee Nationale) ismini verdiler. İleride alınacak vergilerin parlamentonun onayı olmadan toplanmaması ile alakalı bir karar aldılar. Artık kral, gelişigüzel vergi koyamayacak ve alamayacaktı. Bunun üzerine kral, Ulusal Parlamentonun toplandığı salonu kapattı. Millet temsilcileri, salonu kapalı görünce, bir başka salona gittiler; Fransa’ya bir anayasa yapmadan dağılmayacaklarına yemin ettiler. Kral, tüm Etajenero mensupları önünde Ulusal Meclis kararlarının geçersiz olduğunu, her sınıfın temsilcilerinin ayrı ayrı salonlarda toplanmalarını ifade etti. Ayrıcalıklı sınıfların temsilcileri salondan çıktılar, millet sınıfı temsilcileri, salonda kaldılar. Bakanının, kralın buyruğunu başkana anımsatması üzerine heyecana kapılan, Mirabo (Mirabeau), “Biz burada halkın isteği ile duruyoruz. Gidiniz efendinize söyleyiniz, bizi buradan ancak süngü kuvveti çıkarabilir” diye konuştu . Kral, parlamentonun dağılmaması üzerine, istemeyerek tüm temsilcilerin Milli Parlamentoya gelmelerini belirtti . Böylelikle Etajenero genel kurulu Kurucu Meclis (Assemblées Constituantes) haline geldi.

Kral yenilik istemeyenlerin kışkırtmasıyla Paris yakınlarına bir başka birlik getirtti. Yenilikten taraftarı bakanları görevden aldı. Bunun üzerine Paris’te kaos çıktı. Hükümetin sert davranmasından çekinen Paris halkı, koruma önlemleri aldı ve silahlandı. Parisliler, 14 temmuz 1789 günü, politik mahkumların yer aldığı Bastil hapishanesine saldırdı. Kanlı bir çarpışmadan sonrası içerdekiler kurtarıldı ve bina yıkılıp yakıldı (14 temmuz 1789 tarihi, Fransız ulusal bayramı olarak kabul edilmiştir).
Bastil’in yıkıldığı haberi Versay’a geldiği süre gece yarısı idi. Bir asil, durumu krala belirtti . XVI. Lui kekeleyerek, “Fakat bu bir başkaldırıdır.” deyince, asil “Hayır Haşmetmeap, ayaklanma değil, büyük bir ihtilâldir” karşılığını verdi. Hakikaten bu durum , Fransız ihtilâlinin başlangıcıydı.
Parlamentoda, heyecanlı toplantılar yapılıyordu. 4 ağustos gecesinde, derebeylikle alakalı ayrıcalıkların kaldırılmasına, yürütme, yasama ve hüküm yetkilerinin ayrılmasına, tüm vatandaşların kanun önünde eşitliğine, mezhep ve ibadetin serbestliğine karar verildi. Paris’te olup bitenleri yakından takip edilen iller ahalisi, yer yer yöresel hükümetler kurdular; milis kuvvetleri hazırladılar; parlamentonun verdiği hükümleri koruyacaklarına yemin ettiler. Kurucu Meclis, finansal sıkıntıyı engellemek için kilise mallarını satmaya karar verdi. Uzunca tartışmalardan sonra, devletin şeklini dile getiren anayasa kabul edildi. Bu yasayla beraber , İnsan ve Vatandaş Hakları bildirisini yayımladı. Bu bildirinin birinci maddesinde, “İnsanların hür ve eşdeğer doğdukları, hür ve eşdeğer yaşayacakları”, 2. maddesinde, “İnsanların hürriyet, mülkiyet, emniyet ve kötülüğe karşın direnme hakları meydana geldiği ” yazılı idi. Bundan sonra kral ve meclis milletin zoru ile Paris’e taşındı.
XVI. Lui, ihtilâli tanımak, yenilik hareketlerini kabul etmek istemiyordu. Onla beraber olanlar da vardı. Kral, bir başka devletin yardımını sağlayarak yine krallık idaresini kurmaya karar verdi. Bu hedefle , kayınbiraderi Avusturya İmparatoru’nun yanına gitmek üzere eşi ve çocuklarıyla beraber saklıca Paris’ten ayrıldı. Fakat sınıra yaklaştığı bir sırada yakalanarak Paris’e getirildi (1791). Bu olaydan sonra, krala karşın güvensizlik arttı. Kralın 5-10 gün Paris’te olamaması, ülkenin kralsız da yönetilebileceği düşüncesini kuvvetlendirdi. Cumhuriyet isteyenler, bu vaziyetten istifade ederek kapsamlı ölçüde propaganda yapmaya başladılar. Kurucu Meclis, meşrutiyet yönetiminden yana idi. Krala, anayasaya ilişkili kalacağına yemin ettirerek bu vakayı kapatmak istediler. Bu sırada, Fransa’dan kaçan aristokratlar ve din adamları, başka ülkelerde yeni rejime karşın çalışıyorlardı. Kurucu Meclis, Avusturya ve Prusya’nın, Fransa’yı eski rejime dönmeye zorlamaları üzerine yeni seçime karar verdi ve dağıldı.