İlk Çağ’da Hukuk

İlk Çağ’da hukuk konusu 9. sınıf tarih dersi müfredatı dahilindedir. Konuyu enine boyuna maddeler halinde özetlemeye çalıştık.

En sonda konu anlatım videosu var. Bir göz at bence.

Hukuk Nedir?

Hukuk toplum hayatını düzenleyen ve bir kamu otoritesi tarafından hayata geçirilen kurallar bütünüdür.

Toplumsal hayatta hukuk kuralları zorunluluktur.

İlk Çağ’da Hukuk Kurallarının Kaynağı

İlk Çağ’da hukuk sistemlerinin oluşturulmasında etkili olan unsurlar;

1. Dini inanışlar
2. Adaleti sağlama isteği
3. Görgü ve ahlak kuralları
4. Hayat tarzı

İlk hukuk kurallarının ortaya çıkışında etkili oldu. Bundan dolayı hukuk sistemleri toplumdan topluma farklılık gösterir.

Kanunların hukuki niteliği taşıyabilmesi için:

• Bir kamu otoritesi tarafından konulmalı
• Yaptırım uygulama gücü olmalı
• Toplumun o sisteme saygı göstermesi gerekir, yani meşruiyet.

Kanunlarının meşruiyet kazanmasını isteyen krallar kanunları ilan ederlerken dini söylemler ile halka ilan etmişler veya kendilerinden önce ülkede güven ve adalet olmadığını kargaşa ortamına karşı toplumsal ihtiyaçlardan kaynaklandığını göstermek istemişlerdir.

Urgakina Kanunları

Sümer sitelerinden Lagaş’ta sade bir vatandaş iken kötü yönetime isyan edip iktidarı ele geçirdi.

Milattan önce 2375’de bilinen ilk yazılı kanunları yaptı.

Urgakina Kanunlarının Özellikleri

• Yönetme yetkisini dinsel sıfatı olmayan yöneticilere verdi.
• Özel mülkiyet, aile kurumunu güvence altına alındı.
• Kimsesiz ve güçsüzleri korudu.
• Ölüm cezası olmasına rağmen genellikle hapis ve para cezası uygulanmıştır (fidye)
• Krallığa baş Tanrı tarafından getirildiğini vurguladı.

Kanunlarının önsözünde insanları şikayetlerin anlattıktan sonra onlara haklarını iade ettiğini söyleyip halkın huzurlu ve refahını arttırmak için getirdiği yenilikleri sıralamıştır.

Hammurabi Kanunları

Babil hükümdarı Hammurabi Mezopotamya’da siyasi birliği sağladı. “Dört iklimin hükümdarı” ünvanını aldı.

Geniş İmparatorluğu’nu yönetmek ve hukuk birliği sağlamak için yazılı kanunlar yaptı.

OKUMA TAVSİYESİ Babiller Hakkında Bilgi Maddeler Halinde

Hammurabi Kanunlarının Özellikleri

• Kanunları geniş kapsamlı ve sistemlidir. 282 maddeden oluşur.
• Suçlar, evlenme, mülkiyet, vergi, miras, borçlar, ortaklık ve görevi ilişkin maddeler bulunur.
• Ticaret ve mülkiyet hakkını korumaya önem verdi.
• Sınıf farklılıklarını dikkate aldı.
• Cezalar çok sert ve acımasızdır. (Kısasa kısas)
• Devlet yönetimine ilişkin hükümler içerdiğinden tarihin bilinen ilk anayasası olarak kabul edilir.
• Hammurabi kanunları meşruiyetini Tanrıdan alır.

Eğer bir adam bir davada yalancı şahit diye çıkıp söylediği sözleri ispat edemezse ve bu dava cinayet davası ise o adam öldürülür.

Hitit Hukuku

Mezopotamya hukukundan etkilenmiştir.

Anadolu’nun ilk kanunları yaptılar.

Hitit Hukukunun Özellikleri

• Hitit kanunları, Hammurabi ve Asur kanunlarına göre daha insancıldır.
• Cezalar zararın tazminine dayanır.
• Devlete isyanın cezası idamdır (Tanrıya İsyan olarak görürler.)
• Bazı istisnalar hariç kollektif ceza yoktur. Suçun şahsiliği ilkesini benimsediler.
• İlk medeni kanunu yaptılar.
• Evlenmeler yazılı bir sözleşme ile resmi olarak yapılırdı.
• Ailede baba üstünlüğü esastı. Kadın hakları da koruma altına alınmıştır.
• Kızların evlenirken götürdükleri çeyiz miras payı olarak kabul edilir. Miras yalnız erkek çocuklarına kalırdı.
• Hür köle ayrımı devam eder.
• Köleler mülk edinebilir. Bedelini ödeyerek hürler sınıfına geçebilir. Başlık parası vererek özgür bir kadınla evlenebilir.

Tevrat Hukuku

İbraniler tek tanrıya inanan ilk topluluktur.

Tevrat Hukukunun Özellikleri

• İbrani hukuk sistemi Yahudiliğe, onun kutsal kitabı olan Tevrat’a ve Hz Musa’ya gönderilen On Emir’e dayanır.
• Yahudiliğin sadece kendilerine gönderildiğine inandıklarından kanunların da herkese eşit görmezler.
• Erkek dilediği zaman karısını boşayabilirdi.
• Sadece erkekler mirastan pay alırdı. En büyük oğul mirasta üstündü. Yahudi olmayan bir kadından doğan çocuk mirastan pay alamazdı.
• Bir Yahudi, İbraniler hariç herkese faizle para verebilirdi.
• Kral bile bir Yahudi’nin toprağına el koyamazdı. (Mülkiyet hakkı)
• Cinayette kısasa kısas kesindi. (Zarar gören diyet kabul etse de.)
• Cezalar devlet tarafından uygulanırdı.
• Suçun şahsiliği ilkesi geçerliydi.
• Tek şahitle ceza verilmezdi.
• Delil yetersizliğinde dini törenle yemin beraat için yeterliydi.

On Emir

Allah’tan başka ilahın olmayacak, Allah’ın ismini boş yere anmayacaksın, cumartesi günü çalışmayacaksın, anaya babaya hürmet edeceksin, insan öldürmeyeceksin, zina, hırsızlık yapmayacaksın, puta tapmayacaksın, yalan şahitlik yapmayacaksın, komşunun hiçbir şeyine göz dikmeyeceksin.

ESKİ MEZOPOTAMYA KAVİMLERİNDE KANUN ANLAYIŞI VE AN’ANESİ