İran-lrak Savaşı’nın Başlaması ve Sonuçları Maddeler Halinde

İRAN – IRAK SAVAŞI

Lütfen önce şu konuları okuyunuz. Irak’ta Rejim Değişikliği İran’da Rejim Değişikliği

İran-lrak Savaşı’nın Başlaması

İki ülke arasında Şattülarap Su Yolu ve Basra Körfezi’nde egemen olma uğraşlarıyla gerginleşen ilişkiler 1975 Cezayir Anlaşması’yla geçici olarak düzeltilmişti. Irak, Mısır’ın etkinliğini yitirmesiyle oluşan boşluktan yararlanarak Orta Doğu’da Arap birliği politikalarına girişmişti. 1979’da İran’ın iç sorunlarla uğraşmasını fırsat bilen Irak, Cezayir Anlaşmasını feshedip 22 Ey­lül 1980’de İran’a saldırarak Basra körfezi’ne ilerledi. İran bir süre sonra Irak’ın işgal ettiği yerlerin bir kısmı­nı geri almayı başardı. Bu savaşta İran, İsrail aracılığı ile ABD’den silah alımı yapmış; ABD’de bu olay “İrangate Olayı” olarak adlandırılmıştı.

Bu sırada Tahran ’daki ABD Büyükelçiliği basılmış; Amerikalılar rehin alınmış ve İran’da ABD karşıtlığı do­ruk noktaya çıkmıştı.

Savaşta Suriye ve Libya, İran’ı; diğer Arap ülkeleri de Irak’ı desteklemişlerdi. ABD iki ülkenin toprak bütün­lüğünü savunarak tarafsız kalmıştı. SSCB ise körfez­de söz sahibi olmak ve Afganistan’da rahat hareket etme adına İran’ı destekledi. Avrupalılar ise, tarafsızlık kararı alsalar da Humeyni rejimi nedeniyle Irak yanlısı bir tutum takınmışlardı.

1986’da İran, Basra Körfezi’ne hakim olmaya baş­layınca, körfez ülkeleri petrol ihraç edemez duruma geldi. Bu da ABD ve Batılı ülkeleri ekonomik sıkıntıya soktu. Ayrıca SSCB’nin İran ile yakınlaşması da kay­gıları artırdı. ABD, Fransa ve İngiltere Basra Körfezi’ne savaş gemisi gönderdi. Bu da Irak’ın İran’a denge kur­masını sağladı. 6 Ağustos 1988’de BM kararı ile ateş­kes yapıldı. 1990’da Irak’ın Kuveyti işgaline ABD’nin müdahale etmesi üzerine, Irak işgal ettiği İran toprak­larından geri çekildi.

İran-Irak Savaşının Sonuçları

• İki tarafta birbirlerinin petrol bölgelerini bombalayarak milyonlarca dolarlık kaynağı yok ederken doğal çev­reyi de tahrip ettiler.
• İki tarafta büyük bir ekonomik krize girdi.
• Kuveyt’i işgale başladı.
• ABD’nin Arap ülkelerindeki etkinliğini artırdı.
• Arap birliği iyice bozuldu ve İsrail’in daha serbest hareket etmesinin koşulları oluştu.
• Tarafsız olan ülkeler iki tarafada silah satarak bü­yük kazanç sağladı.
• Halkın geleceği için kullanılacak kaynakların geliri yine güçlü ülkelerin şirketlerinin kasalarına girmiş oldu.