Kategori: 3. Ünite: Soğuk Savaş Dönemi

Soğuk Savaş Döneminde Türkiye’de Siyaset

Türk milleti ilk kez Birinci Meşrutiyet döneminde yönetime katılmaya başlamıştı. İkinci Meşrutiyet ile de çok partili hayatla tanışmıştı.
Kurtuluş Savaşı sürecinde TBMM’nin kurulması ile fiilen ortaya çıkan Cumhuriyet 29 Ekim 1923’te resmen ilan edilmişti. Atatürk döneminde, birçok deneme başarısız olunca çok partili düzen kurulamamıştı.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında Batı Bloku’nda sağlam bir yer edinmeye çalışan Türkiye, çok partili bir demokrasinin kurulması için büyük adımlar atmaya başladı. 19 Mayıs 1945’te “19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı”nda İsmet İnönü: “Siyasi hayatımızda demokratik ilkeler daha büyük ölçüde hakim olacaktır.” demiştir. 1 Kasım 1945’te de Cumhurbaşkanı İnönü, TBMM’nin yasama yılının açılış konuşmasında: “… Bizim tek eksiğimiz, hükümet partisinin karşısında bir parti bulunmamasıdır…. Şunu biliriz ki bir siyasi kurul içinde prensipte ve yürütmede arkadaşlarına taraf olmayanların hizip (grup) şeklinde çalışmalarından çok, bunların, kanaatleri ve programları ile açıktan durum almaları, siyasi hayatımız için daha doğru bir yol, milletin çıkarları ve siyasi olgunluğu için daha yapıcı bir tutumdur.” demiştir.
DİKKAT: Bu gelişmelerin ardından ilk muhalefet partisi olarak Nuri Demirağ tarafından Milli Kalkınma Partisi kuruldu.
Bir grup CHP milletvekilide, (Celal Bayar – Adnan Menderes – Fuat Köprülü – Refik Koraltan) parti programı ve bazı kanunların değiştirilmesini öngören (Dörtlü Takrir olarak bilinir) değişiklik teklifleri CHP grup toplantısında kabul edilmeyince partiden ayrılıp 7 Ocak 1946’da DP (Demokrat Parti)’yi kurdular. Aynı yıl ilk çok partili seçimlere gidildi. Milletvekilliklerinin dağılımı şöyle oldu: 397 CHP, 69 DP, 7 bağımsızlar. 1948 DP muhalefetini yetersiz görenler DP’den istifa ederek MP (Millet Partisi)’yi kurdu. 14 Mayıs 1950 seçimlerinde DP %52.2 oy oranıyla iktidara geldi. 1954’te yapılan seçimlerde DP’yi 1950 seçimlerinden daha yüksek bir oyla (% 58,4) tekrar iktidara geldi.

Soğuk Savaş Döneminde Türkiye’de Ekonomi konu anlatımı için tıklayınız.

Soğuk Savaş Döneminde Türkiye’de Sosyal ve Kültürel Hayat konu anlatımı için tıklayınız.