Açe (Sumatra) Seferi (1569)

Sumatra Seferi veya Açe Seferi, Sumatra Adası’nda bulunan müslüman Açe Sultanlığı’nın Portekizlilere karşı yardım talebi üzerine düzenlenen deniz aşırı seferdir. 2. Selim döneminde gerçekleşmiştir.

Seferin Tarihi	1569
Seferin komutanı	Kurdoğlu Hızır Reis
Devrin padişahı	2. Selim

Sumatra Adası ve Açe Sultanlığı

Sumatra Adası, bugün Endonezya’ya bağlı adalardan biridir. (Yukarıdaki haritaya bakınız.) Açe Sultanlığı, Sumatra Adası’nın kuzeyinde 1521 yılında kurulmuştur. Kurucusu Ali Mugāyet Şah’tır.

Açe İslam Sultanlığı Osmanlı kaynaklarında Açi, Aşi, Açin olarak geçmektedir.

Açe Seferinin Nedenleri

Coğrafi keşifler sonrası bölgeye gelen Portekizliler, Sumatra Adası’nı da ele geçirip sömürge haline getirmek için saldırılara giriştiler. Bu saldırılar karşısında zor duruma düşen Açe Sultanlığı, Osmanlı’dan yardım talebinde bulundu.

Açe Sultanı ilk defa yardım talebiyle 1540 yılında İstanbul’a elçi gönderdi. 1547 yılında da başka bir elçilik heyeti değerli hediyeler ile Kanuni Sultan Süleyman’ın huzuruna çıktılar ve yardım talebinde bulundular. Bu dönemde Kanuni tarafından bir miktar yardım gönderildi.

1564’te tekrar gelen elçilik heyeti ile birlikte Kanuni, Açe’ye Lütfi Bey, askeri mühimmat, top döküm ustaları, gemi ustaları gönderdi.

Bir sonraski yardım talebi ise 1566 yılında gerçekleşti. Sultan Alaeddin, Vezirini göndererek Kanuni’den yardım talebinde bulundu. Lakin bu sırada Kanuni Zigetvar Seferi’nde idi. Sefer dönüşünü bekleyen elçilik heyeti bu sefer esnasında Kanuni’nin vefat etmesi üzerine yeni padişah 2. Selim’den yardım talep ettiler.

Sultan 2. Selim Açe Elçisine büyük ilgi gösterdi. Elçi de Sultan Alaeddin’in mektubunu okudu. Mektup şöyle idi;

Yardım etmezseniz mahvoluruz ve hacıların yolu da Portekizliler tarafından kesilmiş olduğu için Müslümanlara büyük zarar olur. Lütfen kale dövecek toplar gönderiniz. Açe sizin köylerinizden biridir ve ben de hizmetkârlarınızdan birisiyim. Biz Lütfi Bey ve arkadaşlarından çok memnun kaldığımız için onların tekrar bu tarafa gönderilmesini rica ederiz. İhsan ettiğiniz topçular selâmetle bu tarafa gelmişlerdir ve onların yeri yanımızda çok yüksektir. Eğitim görmüş birkaç at ve hisar ve kadırga yapıcıları gönderilmesi rica ederiz”

Kaynak: http://arsiv.ntv.com.tr/news/302875.asp

Sumatra Seferi ve Sonucu

Sultan 2. Selim’in cevaben yazdırdığı mektupta yardım edeceğini belirtti. 15 kadırga ve 2 barçadan oluşan içinde askeri uzmanların ve mühimmatın bulunduğu bir filo hazırlandı. Bu filonun başına da Kurdoğlu Hızır Reis getirildi.

Donanma hazırlıklarını tamamladığı sırada Yemen’de isyan çıktı. Hazırlanan donanma Yemen’e yönlendirildi. Bu sebeple Sumatra Seferi bir sene ertelendi.

Sonrasında Açe Sultanlığı’na 2 gemi gönderilebildi. 2. Selim yardım ile birlikte Açe Sultanına bir ferman bir de cuma namazlarında okunmak üzere bir hutbe gönderdi. Bu hutbe 20 yüzyıl başlarına kadar bölgede okunmaya devam etti.

NOT: Açe Sultanlığı Kırım Savaşı esnasında Osmanlı’ya maddi yardımda bulunmuştur. 1851 yılında Açe Sultanı İbrahim Mansur Şah bir elçilik heyeti ile Osmanlı’ya bağlı bir eyalet olmak için başvuruda bulunmuştur. Avrupa devletleri ile ilişkilerini bozmak istemeyen Osmanlı bu teklife olumlu cevap verememiştir.