Hz Ömer Döneminde Yaşanan Gelişmeler Maddeler Halinde
Hz. Ömer Dönemi(634-644)
Hz. Ebubekir’den sonra halife seçilen Hz. Ömer doğruluğu adaleti ve cesaretiyle tanınmıştır. Döneminde İslam Devleti idari, askeri, adli ve mali alanlarda örgütlenmiştir.
Hz. Ömer döneminde Müslümanlar fetih hareketlerini devam ettirmişlerdir. Hz. Ömer dönemindeki siyasal gelişmeler şunlardır:
Ebubekir zamanında Suriye’ye gönderilen ordu Yermük Savaşı’nı kazanmış böylece Suriye’nin fetih için önemli bir adım atılmıştır. Hz. Ömer zamanında Suriye fetihine önem verilmiş ve 636’da Ecnadin Savaşı’yla Suriye tamamen fethedilmiştir. Suriye’nin fetih sonucunda Müslümanlar ilk kez Anadolu sınırlarına kadar ilerlemişlerdir.
Ömer zamanında yapılan en önemli fetihlerden biride Kudüs ve Filistin’in Müslümanların eline geçmesidir. 637’ de Kudüs’ün savaş yapılmadan alınmasıyla Filistin’in fethi tamamlanmıştır.
Ömer döneminde Sasani İmparatorluğu ile savaşlar yapılmıştır. 634 deki Köprü Savaşı kaybedilmesine rağmen 636’da Kadisiye 637’de Celula ve 642’de Nihavent savaşları sonucunda dört yüz yıllık Sasani İmparatorluğu ortadan kaldırılmıştır
639’da Mısır’a giren İslam orduları 642’de İskenderiye’yi alarak Mısır’ın fethini tamamlamışlardır. Böylece Müslümanlar ilk kez Afrika kıtasında fetihlere başlamışlardır.
! UYARI
Dört Halife en fazla fetih Hz. Ömer döneminde yapılmıştır.
Hz. Ömer dönemindeki fetihlerle;
İslam kültürü ilk kez farklı kültürle karşılaşmıştır. Bizans ve Sasani kültürleri İslam kültürünü aynı yönde etkilemiştir.
Müslümanlar Sasanileri ortadan kaldırıp Bizans’ı bölgeden sürerek bölgede en önemli güç haline gelmişlerdir.
İslam orduları İran’da Sasanilerle, Suriye ve Mısır’da Bizans, Kuzey Afrika’da ise Berberilerle savaşmıştır.
Hz. Ömer zamanında toprakların genişlemişiyle yeni düzenlemeleri gidilmiş yapılan yeniliklerle devlet teşkilatlandırılmıştır. Bu yenilikler şunlardır:
Hicret’in 20.yılında daha çok mali problemlere çözümlemek için divan örgütü kuruldu. Bu örgüt Abbasiler zamanında tam teşeküllü bir divan haline gelmiştir. D ivan da devletin önemli siyasal, sosyal, askeri ve ekonomik sorunları görüşülmüştür.
Ömer döneminden önce vilayetlere gönderilen valiler hem idare hem de adalet işlerini birlikte bakıyordu. Bu dönemde vilayetlere gönderilen valilerin yanında adalet işlerinde sorumlu kadılar tayin edilmiştir.
! UYARI
Bu sistemle idari işlerle adalet işleri birbirinden ayrılarak yargının bağımsızlığı sağlanmıştır.
Feth edilen topraklar ilk defa yönetim birimlerine ayrılarak ülke büyük illere bölünmüştür. Stratejik önemi olan yerlere daimi ordugahlar (cündler) kurulmuştur. Irak’da Küfe ve Basra Suriye’de; Şam ve Remle; Mısır’da Fustat ordugah şehirleri kuruldu. Bu ordugahlar yapılan fetihlerde önemli rol oynamıştır .
Vergi sistemi yeniden düzenlenmiş ve devlet hazinesi kurularak yeni vergiler konulmuştur .
İkta sistemi uygulanmaya başlamıştır.
Tarım faaliyetlerine önem verilmiş çiftçilik yapanlara yardım edilmiş ve sulama kanalları yapılmıştır.