İlk Türk-İslam Devletlerinde Bilim ve Sanat

İlk Türk-İslam Devletlerinde Bilim ve Sanat

Türkler hem yetiştirdikleri bilim adamları hem de açtıkları bilim, kültür ve eğitim kurumlarıyla insanlık alemine büyük hizmetler yapmışlardır.

Karahanlılardan itibaren Türk-İslâm hükümdarları bilim adamlarını, sanatkârları, edebiyatçıları desteklemişler ve çalışmalarına uygun ortamlar oluşturmuşlardır. Medreseler kuran Türk hükümdarları vakıflar kurarak medreslerin bütün ihtiyaçlarının karşılanmasına önem vermişlerdir. Bu medreselerde yetenekli öğrenciler okutularak devlet kademelerinde yönetici yapılmış, topluma faydalı bireyler haline getirilmiştir. Türk dünyasındaki çalışmalar sonucunda Farabi, İbn-i Sina, Biruni, Zemahşeri, Abdullah Barani, Ömer Hayyam, Muhammed Gazzali, İbn-i Türk Celi gibi birçok bilim adamı yetişmiştir. Bazı bilim adamlarının eserleri latinceye çevrilerek yıllarca Avrupa’da okutulmuştur.

İlk Türk-İslâm devletleri döneminde ortaya konulan sanat eserlerinde hem Orta Asya Türk kültürünün hem de İslâmiyet’in etkileri görülür. Türkistan, Harizm, Horasan, Afganistan, İran, Irak, Anadolu, Mısır ve Suriye’de Türklere ait birçok mimari eser vardır. Orta Asya’daki çadır şeklindeki kubbeler, İslamiyet’in kabulünden sonraki Türk mimari eserleri üzerinde etkisini devam ettirmiştir.

Türk-İslâm devletlerinde mimariden başka çinicilik, güzelyazı (hat), tezhip, minyatür ve musiki gibi sanat dalları da gelişmiştir.