Osmanlı Devleti’nin Duraklamasının Dış Nedenleri

Tarih 2 dersi 3. ünitesi olan Arayış Yılları (17. yy) nın ilk konusu XVII. YÜZYILDA ASYA VE AVRUPA’dır. Bu konu içinde ki XVII. YÜZYILDA AVRUPA, ASYA VE OSMANLI DEVLETİ’NİN DURUMU konusunu tam olarak anlayabilmek için (özellikle Osmanlı Devleti’nin Genel Durumu) Osmanlı Devleti’nin duraklamasının sebeplerini bilmek gerekir. Kanuni’nin son dönemlerinde belitilerini göstermeye başlayan lakin tam anlamıyla Sokullu Mehmet Paşa’nın vefatıyla başlayan (1579) duraklama devri Karlofça Antlaşması’na kadar sürmüştür. (1699) Duraklamanın sebeplerini iç ve dış sebepler olmak üzere 2’ye ayırabiliriz. Duraklamanın iç sebeplerini buraya tıklayarak, duraklamanın dış sebeplerini ise aşağıdan okuyabilirsiniz.

Osmanlı Devleti’nin Duraklamasının Dış Nedenleri

a ) Kuvvetli Devletlerle Komşu Olma :

Osmanlı İmparatorluğu Yükseliş Çağındaki fütuhatların ardından batıda Avusturya ve Prusya; kuzeyde Rusya; doğuda ise İran’la komşu olmuştu. Bunların dışında ise denizler ve çöller başka bir deyişle doğal sınırlar bulunmaktaydı. Bu kapsamlı alanda kuvvetli düşmanlarla karşın karşıya kaldı. Teknik açıdan kuvvetli komşularıyla uğraş edebilecek vaziyette olmaması devletin duraklama ve gerileme sürecine girmesini hızlandırdı.

b ) Coğrafi Keşiflerin Tesiri:

Coğrafi keşifler Akdeniz havzası ticaretinin ehemmiyetini azalttı. Devlet mühim bir gelir kaynağı olan gümrük vergilerinden yoksun kaldı. Keşiflerin negatif tesirini kırmak amaçlı Fransa’ya kapitülasyon verildi, ancak netice değişmedi. Her geçen gün Osmanlı Devletinin aleyhine işleyerek devleti hepten zayıflattı.

c ) Rönesans’ın Tesiri:

Rönesans’la beraber Batı’da çok büyük bir teknolojik ilerleme kaydedildi. Bilhassa askeri sanayindeki gelişim Batı’nın savaşlardaki üstünlüğü ele geçirmesine sebep oldu. Savaşlar gittikçe hezimet ile sonuçlanınca bir gelir kaynağı olmaktan çıkıp mühim bir gider kaynağı haline geldi. Savaş masraflarını karşılayamayan devlet yepyeni vergiler koymak zorunda kaldı .

d ) Kapitülasyonların Tesiri:

Osmanlı Devletinin Batılılara verdiği kapitülasyon hakları her geçen gün Osmanlı Devletinin aleyhine işledi. Kapitülasyonlar Osmanlı’da ticaretin gelişimini engelleyerek, yerli yapımı düşürdü. Osmanlı coğrafyası batılı devletler için bir ham madde ve pazar kaynağı haline geldi.

e ) Haçlı Anlayışı :

Osmanlı Devleti’nin askeri, politik ve iktisadi bakımdan zayıfladığını gören Avrupalı devletler arasında haçlı anlayışı yeniden canlandı. Batılı devletler, Osmanlı’yı Orta Avrupa ve Akdeniz’den atmak üzere harekete geçtiler.