Rusların Orta Asya’yı İstilası ve Asimile Politikası

        Altın Orda Devleti’nin Timur tarafından yıkılmasıyla buradaki Türkler; Kırım, Kazan, Kasım, Ejderhan, Sibir Hanlıklarını kurdular. Bu durum Rus Knezliklerinin güçlenmesine neden oldu. 19. Yy.da Doğu Türkistan hariç bütün Türk ülkeleri Rus hâkimiyetine girdi.

      1905 yılında Çarlık Rusya’sına karşı diğer milletlerinde katılımıyla 1905 ihtilali çıktı. Rusya Müslümanları Kongresi toplandı. Amaç: Türklerin milli kültürlerini geliştirmek ve Müslüman Birliği Partisi kurarak Rus Meclisine temsilci göndermekti. Yusuf Akçura ve İsmail Gaspıralı Etkili isimlerdir.

    1916 da Türkler siyasi ve Kültürel haklar verilmeyince çarlık rejimine karşı Milli İstiklal Ayaklanmasını başlattılar.

Bolşevik ihtilalinden sonra, Türk toplulukları Sovyet işgaline karşı ayrı ayrı mücadele ettiler.

SSCB Yönetimindeki Türk Topluluklarının Durumu

Ruslar İngilizlere karşı Kafkasya’da etkili olabilmek için bağımsızlıklarını önlemek amacıyla onlara kaderlerini tayin hakkı verdi. Böylece Rus topraklarında şu devletler kuruldu:

• İdil – Ural Devleti (Tatar Türkleri başkent – Ufa)
• Alaş Orda Özerk Cumhuriyeti ( Kazak Türkleri)
• Özerk Türkistan Cumhuriyeti (Orta Asya Türkleri)
• Başkurdistan Sovyet Cumhuriyeti
• Harezm Halk Cumhuriyeti
• Türkistan ve Kırgız Muhtar Cumhuriyeti

1920 güçlenmeye başlayan Sovyetler Türk devletleri üzerinde doğrudan hakimiyet kurma mücadelesine girişti.

Sovyetlerin Asimile Politikasının Aşamaları

• Türkler hıristiyanlaştırılmaya çalışıldı.
• Rus Okulları açılarak kültür ve dilleri değiştirilmeye çalışıldı.
• Rus harita ve kitaplarında Türkistan isminin kullanılması yasaklandı.
• Türkistan beş ayrı cumhuriyete bölündü.
• Türk boyları arasında farklı lehçeler desteklenerek birbirlerine yabancılaştırılmaları sağlandı.
• Özbek, Kazak, Kırgız ve Türkmenlerin zorla Türkleştirildiği tezi ileri sürüldü.
• Edebiyatta milli ruhu konu alan eserler yasaklandı.
• 10 ciltlik Sovyetler Birliği Tarihi yazdırıldı.
• Cami ve mescitler tahrip edildi. Medreseler kapatılarak din adamları sürgün edildi.
• Camilerde ibadet yasaklandı.
• Türk ve Ruslar karşılıklı göç ettirilerek azınlık durumuna düşmeleri sağlandı.
• Türkiye ile ilişkilerini kesmek için kril alfabesine geçmeleri sağlandı.

Zeki Velidi Togan

     Orta Asya Türklerinin bağımsızlığı için mücadele eden ünlü Türk tarihçisidir. En Önemli eserleri:  Türk ve Tatar Tarihi ile Tarihte Usul’dür.