1.Ünite: 20. yy. Başlarında Osmanlı Devleti ve Dünya

Batum Antlaşması (1918)

Batum Antlaşması Osmanlı tarihinde pek bilinmeyen lakin enteresan özellikleri olan bir antlaşma. Osmanlı’nın Kafkas Cumhuriyetleri ile doğu sınırını çizen ama pek uzun ömürlü olmayan bir antlaşma.

Antlaşmanın Tarihi	4 Haziran 1918
İmzalandığı Yer	Batum, Gürcistan
İmzalayan Devletler	Osmanlı Devleti ile Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan arasında imzalanmıştır.
Batum Antlaşması’nı imzalayanlar	Osmanlı adına Halil Menteşe ve Vehip Paşa Ermenistan adına Avetis Aharonyan, Alexander Khatisyan, M. Babachanian, Ghorghanian Azerbaycan adına Mehmet Emin Resulzade, Mehmet Hasan Hacınski Gürcistan adına Akaki Chkhenkeli

Brest-Litowsk Antlaşması ile 1. Dünya Savaşı’ndan çekilen Rusya, bu antlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı’ya bırakmıştı.

Rusya’nın bölgeden çekilmesi ile ortaya çıkan Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Mavera-i Kafkas (Kafkas Ötesi) Cumhuriyeti’ni kurmuştu.

Bu üç devlet ile Osmanlı arasında Trabzon Konferansı düzenlendi. 30 günden fazla süren konferansta bir netice alınamayınca harekete geçen Osmanlı ordusu Bakü’ye kadar olan yerleri ele geçirdi. Kars, Ardahan, Btum Osmanlı kontrolüne girdi. Osmanlı 3. ordusu Erivan’a 7 km kalıncaya kadar ilerleyince Batum’da barış görüşmeleri başladı.

Batum Antlaşması Öncesi Osmanlı ordusunun ilerleyişi

11 Mayıs–4 Haziran 1918 tarihleri arasında yapılan görüşmeler sonucunda 3 devletle de ayrı ayrı antlaşmalar yapıldı.

İçindekiler

Batum Antlaşmasının Maddeleri

Ermenistan ile yapılan Batum Antlaşması 14 maddeden oluşmaktadır. Aynı anda yapılan 3 antlaşmanın maddelerine beraber bakalım.

Bu antlaşmayı biz böyle anlatıyoruz peki Ermeniler tarih kitaplarında nasıl anlatıyor diye aklınıza geldiyse buyrun cevabı http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/ermenistan-cumhuriyeti-ve-osmanli-imparatorlugu-ile-iliskileri/

Osmanlı Devleti’nin doğu sınırı çizildi.
Gürcülerle yapılan antlaşmaya göre; Kars, Artvin, Ardahan, Batum, Akhalkalaki (Ahılkelek) ve Akhaltsikhe (Ahıska) Osmanlı’ya geçti.
Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile Osmanlı Devleti arasında daimî bir dostluk ve barış olacaktır.
Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan arasındaki sınır sorunu çözümlenecek ve Osmanlı Devleti’ne bildirilecektir.
Azerbaycan ihtiyaç duyması halinde Osmanlı Devleti’nden askeri yardım talebinde bulunabilecektir.
Ermenistan kendi topraklarında Türkiye karşıtı silahlı örgütlerin faaliyetlerine son verecektir.

Batum Antlaşması’na göre Osmanlı Devleti’nin Doğu Sınırı

Batum Antlaşması’nın Önemi

Osmanlı Devleti ile Azerbaycan arasında imzalanan ilk antlaşmadır.
Azerbaycan ile Osmanlı Devleti arasında geniş bir sınır tahsis olundu.
Osmanlı Devleti ile Ermenistan arasında imzalanan ilk antlaşmadır.
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti’nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.
Ayastefanos Antlaşması ve Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars, Ardahan ve Batum geri alınmış oldu.
Türkiye Gürcistan sınırı 1829 Edirne Antlaşması’nda ki durumuna dönmüştür.

Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası 1914 sınırlarına çekilmek zorunda kalmıştır. Daha sonra Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşmaları ile doğu sınırımız şekillenmiştir. Ammavelakin Moskova Antlaşması ile Batum sınırlarımızın dışında kalmıştır. Kars Antlaşması ile bu durum ve doğu sınırımız kesinleşmiştir.

Peki Türkiye Cumhuriyeti’nin doğu sınırı hangi antlaşmalar ile çizildi? Buyur. Doğu Sınırımızın Çizilmesinde Etkili Olan Antlaşmalar

Kaynak: http://www.karam.org.tr/Makaleler/1853298114_10.Mustafa%20SARI.pdf