Doğu Sınırımızın Çizilmesinde Etkili Olan Antlaşmalar

Milli mücadele Doğu Cephesi, Kazım Karabekir Paşa sayesinde ilk kapanan cephedir. Lakin Doğu Sınırımızın Çizilmesinde Etkili Olan Antlaşmalar 3 tanedir. Bu antlaşmalar;

Doğu Sınırımızın Çizildiği Antlaşmalar Hangileridir? sorusu 8. ve 12. sınıf İnkılap Tarihi dersi, TYT, AYT ve KPSS açısından kıymetli bir sorudur. O sebeple konu anlatımımızda kodlama kullanacağız.

Doğu Sınırımızın Çizildiği Antlaşmalar KPSS Şifre

Doğru sınırımızın belirlendiği 3 antlaşma sırasıyla Gümrü Antlaşması, Moskova Antlaşması ve Kars Antlaşması’dır. Bu antlaşmaları hatırlamak için 2 kodlama kullanabilirsiniz.

Kodlama 1: GÜMRÜK, kelimenin ilk 5 harfi Gümrü, M harfi Moskova Antlaşması, sonda ki K harfi Kars Antlaşması

Kodlama 2: Gazi Mustafa Kemal, baş harflerinden hatırlayabilirsiniz.

Bu iki kodlama sayesinde doğu sınırı için yapılan antlaşmaları sırasıyla hatırlayabilirsiniz. Gelin şimdi antlaşmalara bakalım.

DİKKAT: Osmanlı Devleti döneminde 4 Haziran 1918’de Kafkas Cumhuriyetleri ile yapılan Batum Antlaşması’nı bu konuya dahil edemeyiz. Zira hem Osmanlı döneminde yapılmış hem de çok kısa sürmüştür. Olsun ben Batum Antlaşması ile ilgili de bilgi edinmek istiyorum diyorsan buyur. Batum Antlaşması (1918)

Gümrü Antlaşması

İmzalanma Tarihi	3 Aralık 1920
Gümrü Antlaşması kimler arasında imzalanmıştır?	TBMM Hükümeti ile Ermenistan arasında
Gümrü neresidir?	Erivan’ın 120 km kuzey batısında kalır.
Gümrü Antlaşması’nı TBMM adına kimler imzalamıştır?	Kâzım Karabekir Kapancızâde Hamid Bey Süleyman Necati

Kazım Karabekir komutasında ki 15. Kolordu’nun Gümrü’ye kadar olan yerleri ele geçirmesi üzerine iki taraf 22 Kasım 1920 tarihinde barış görüşmelerine başlamıış, 3 Aralık 1920’de antlaşma imzalanmıştır.

Gümrü Antlaşmasının Maddeleri

• Kars, Iğdır, Sarıkamış Türkiye’ye verilecek. İki devlet arasında Aras Nehri, Çıldır Gölü sınır olacak.
• Ermenistan Türkiye’ye karşı düşmanca tavırlarda bulunmayacak.
• Ermenistan Türkiye’ye karşı diğer devletlerle yaptığı tüm anlaşmaları geçersiz sayacak.
• Türklere karşı silah kullanmayan Ermeniler isterse 6 ay içinde Türkiye’ye geri gelebilecek
• TBMM tarafından istenirse Ermenistan’a yardım yapılacaktır.

Gümrü Antlaşmasının Önemi

• Ermenistan TBMM Hükümeti’ni ve Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk devlettir.
• TBMM’nin ilk siyasi başarısıdır.
• Türkiye adının geçtiği ilk antlaşmadır.
• Sevr Antlaşması’nı reddeden ilk devlet Ermenistan’dır.
• Doğu cephesinin kapanması ile buradaki birlikler batı cephesine kaydırılmıştır.

Konunun sonunda bulunan sorulara göz atarak öğrenme düzeyini test etmeyi unutma.

Moskova Antlaşması

İmzalanma Tarihi	16 Mart 1920
Moskova Antlaşması kimler arasında imzalanmıştır?	TBMM Hükümeti ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasında
Moskova Antlaşması’nı TBMM adına kimler imzalamıştır?	Ali Fuat Paşa, Dr. Rıza Nur ve Yusuf Kemal (Tengirşenk)

Konuya başlamadan önce Milli Mücadele Döneminde Türk-Sovyet Rusya Yakınlaşmasının Sebepleri başlıklı yazımızı okumanız faydalı olacaktır.

Gümrü Antlaşması sonrası sonrası Ermenistan, Sovyet Rusya tarafından işgal edilince yeni bir antlaşma ihtiyacı ortaya çıktı. 16 Mart 1920’de imzalanan Moskova Antlaşması’nın maddeleri ve kısaca yorumları;

• Osmanlı ile Çarlık Rusya arasında imzalanan anlaşmalar geçersiz sayılacaktır.
  • İki ülkede yeni rejimlerin ortaya çıktığını göstermektedir.
• Taraflardan birinin tanımadığı anlaşmayı diğeri de tanımayacaktır.
  • Sevr’i reddedenve Misak-ı Milliyi kabul eden ilk Avrupalı ülke Sovyet Rusya olacaktır.
• Sovyet Rusya kapitülasyon haklarından vazgeçecektir.
  • Sovyet Rusya kapitülasyonları kaldıran ilk devlettir.
• Sovyet Rusya TBMM’ye silah ve para yardımı yapacaktır.
  • Milli mücadeleye destek sağlanmıştır.
• Batum Gürcistan’a verilecektir.
  • Misak-ı Milli’den verilen ilk tavizdir.

Moskova Antlaşması’nın Önemi

• Batum’un Gürcistan’a bırakılması ile Misak-ı Milli‘den ilk taviz verilmiştir.
• Sovyet Rusya TBMM’yi tanıyan, Sevr Antlaşması’nı reddeden ilk büyük Avrupa devleti olmuştur.
• Milli mücadeleye destek sağlanmıştır.
• Doğu sınırı güvence altına alınmıştır.

ŞU KONUYA DA BAKSAN MI ACABA? Misak-ı Milliden Verilen Tavizler

Kars Antlaşması

İmzalanma Tarihi	13 Ekim 1921
Moskova Antlaşması kimler arasında imzalanmıştır?	TBMM Hükümeti ile Sovyet Rusya’ya bağlı Ermenistan SSC, Azerbaycan SSC, Gürcistan SSC arasında imzalanmıştır.
Moskova Antlaşması’nı TBMM adına kimler imzalamıştır?	Kazım Karabekir

Sakarya Meydan Muharebesi sonrası Sovyet Rusya’ya bağlı Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan ile 13 Ekim 1921 tarihinde imzalandı.

Moskova Antlaşması’nın teyidi biçiminde olan Kars Antlaşması’nın maddeleri;

• Boğazların ticarete açılması ve İstanbul’un güvenliğinin sağlanması taraflarca benimsenecek,
• Nahcivan Bölgesi’ne Azerbaycan’a bağlı kalmak koşulu ile özerklik verilecek.
• Taraflar arasında ticaret, gümrük, sağlık ve güvenlik konularında ortak tedbirler alınacaktır.

Doğu sınırımızın belirlenmesinde Gümrü Antlaşması’nın da payı vardır. Ancak doğu sınırımızın kesinlik kazanması Moskova ve Kars Antlaşmaları ile gerçekleşmiştir.

Doğu Sınırımızın Çizilmesinde Etkili Olan Gümrü Antlaşması, Moskova Antlaşması ve Kars Antlaşmasını kronolojik sıraya göre anlattığımız yazımızın sonuna geldik. Şimdi biraz soru çözelim.