TÜRKLERİN İSLAMİYETE GİRİŞİ
İlk Müslüman Türk İlişkileri
- Ömer Dönemi’nde Sasani Devleti’nin yıkılmasıyla Müslüman Araplarla Türkler komşu olmuştur. (Hazar ve Horasan Türkleri)
- Osman Dönemi’nde Türklerle Müslüman Araplar arasında mücadeleler başlamıştır.Bu tarihlerde bölgede Türgiş Devleti bulunuyordu. Göktürkler ise Çin egemenliği altındaydılar
- Türk-Arap savaşları en yoğun olarak Emeviler döneminde yaşanmıştır. Emeviler Dönemi’nde, Türkler arasındaki milli birliğin olmayışından faydalanan Emevilerin Horasan valisi Kuteybe bin Müslim Horasan ve Semerkant’ı alarak tüm Maveraünnehir bölgesini Türklerden almıştır. Bölgeye Arap göçmenleri yerleştirilmiş, ancak Emeviler Türklere sert davranmışlardır. Türgiş Hakanı Sulu Han buraları geri almıştır. Baga Tarkan zamanında mücadele eden Türgişler başarılı olamamışlardır.
- Abbasiler Türklere karşı hoşgörü ile yaklaşmış, Talas Zaferi önemli bir dostluk ortamı oluşturmuştur.
TALAS SAVAŞI
Nedenleri :
- Çin’in Türkistan’ı ele geçirmek istemesi
- Çin’e karşı koyacak durumda olmayan Batı Türkistan’daki Türklerin Abbasilerin, Horasan Valisi Ebu Müslim’den yardım istemesi.
Sonuçları:
- Orta Asya Çinlilerin egemenliğine girmekten kurtulmuştur.
- Çin’in, Orta Asya’daki baskısı bitti. Bu durum, Uygurların kuvvetlenmesine ve Batı Türkistan’daki Türklerin rahatlamasını sağladı.
- Türklerle Müslüman Araplar arasındaki ilişkiler iyileşmiş, savaşların yerini dostluklar almıştır.
- Türklerle Müslüman Araplar arasında ticari ilişkiler gelişmiştir.
- Türkler kitleler halinde İslâmiyet’i kabul etmeye başlamıştır.
NOT:Karluklar kitleler halinde İslamiyet’i kabul eden ilk Türk topluluğudur.
Aynı tarihlerde İtil çevresinde bulunan Bulgar Türkleri hükümdarı Almış Han Abbasi halifesine baş vurarak din alimleri göndermesini istemiştir (920).
- Talas Savaşı Türk – İslâm tarihinin başlangıcı kabul edilmiştir.
- Türkler Abbasi Devletinin hizmetine girerek görev almaya başladılar
- İslam dünyası yeni bir güç kazandı..
- Dünya kültür tarihi bakımından önemli kabul edilen kâğıt, Çin’in dışında yayılmaya başlamıştır.
- Talas Savaşında Araplara yardım eden Karluk Türkleri, Türk birliğini sağlayarakYağma ve Çiğil Türkleri ile birlikte Karahanlı Devletini kurdular.
Türklerin İslamiyet’i Kabul Edişlerinin Nedenleri
- Müslüman tüccarların faaliyetleri
- Türklerde tek tanrı inancının yaygın olması .
- Türklerdeki cihan hakimiyeti anlayışının İslâmiyet’teki cihat ve fetih anlayışına benzemesi
- İslâm dini ile eski Türk inançları arasında benzerlik bulunması (ahiret, cennet, cehennem, kurban kesme ….)
- İslamiyet’in üstün bir inanç sistemi olarak görülmesi
- Türk kültürü ile İslam kültürünün benzer özellikler taşıması (temizlik ve ahlak anlayışı)
- Abbasilerin hoşgörülü siyaseti
- Talas Savaşı’nın etkisi (751 – VIII. yy.)
Türkler Abbasi Devleti Hizmetinde
- Abbasi Halifesi Cafer el Mansur, ilk defa Türkleri askeri birlikler arasına almıştır.
- Halife Harun Reşid, muhafız birliğini Türklerden oluşturdu ve Türkler Bizans sınırına yerleştirilmeye başladılar.
- Emin ile Memun arasındaki halifelik mücadelesinde Memun, Emin’i destekleyen İranlıların yerine Türklerden ordu birlikleri kurdu.
- Halife Muttasım, Samarra şehrini Türkler için kurdu.
- Türkler Abbasi Devletinde Vezir ve Haciblik yaptılar,Bizans sınırında görev aldılar, iç isyanları basyırdılar, çeşitli eyaletlerde valilik görevlerinde bulundular.
Türkler İslâmiyet’i Kabul Etmelerinin Sonuçları (Türklerin İslamiyete Hizmetleri)
- İslâmiyet’i daha geniş bir alana yaymışlardır (Pakistan, Afganistan, Bangladeş ve Hindistan’ın bir kısmı ile Balkanlar )
- İslâm dünyasındaki ayrılıkları etkili bir şekilde ortadan kaldırarak Halifeyi korumuşlardır.
- İslam medeniyetinin gelişip yaygınlaşmasında etkili oldular
- İslamiyet’in yayıldığı sahalarda devletler kurdular
- Türkler, karışıklık içinde bulunan İslâm dünyasının koruyuculuğunu üstlendiler. Selçuklular, Abbasi halifelerini himaye ettiler. Batı’da Haçlı Seferleri’ne, Doğuda Moğol akınlarına karşı Türkler tarafından set oluşturuldu. Böylece İslâm dünyası dağılmaktan kurtulmuştur. Bin yıla yakın bir süre Türkler, İslâmiyetin bayraktarlığını yapmıştır.
- Gazneli Mahmud’un Hindistan’a yaptığı seferler neticesinde İslâmiyet Hindistan’a kadar ulaşmıştır. Böylece yakın dönemlerde kurulan Pakistan ve Bangladeş’in temelleri atılmıştır.
- Osmanlı Döneminde ise Türkler Balkanlara yerleştiler. Arnavutlar, Bosna-Hersekliler (Boşnaklar) bu dönemde Müslüman oldular.
OKUMA TAVSİYESİ: 9. Sınıf Tarih İlk Türk Arap İlişkileri Özeti
