9. Sınıf Tarih Dersi Biryay Yayınları Sayfa 101 Cevapları

E. KÖK TÜRKLER (I VE II. KÖK TÜRK DEVLETİ)

 Hazırlık Çalışmaları
1. Orhun Yazıtlarının önemi hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Türkler tarafından yazılmış ilk belgelerdir. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin özelliğini taşırlar.
Türk yazısının en eski alfabesiyle yazılmıştır. Yazıtlarda, Türklerin tarihlerinin araştırılmasına imkân veren, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatlarıyla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Yazıtlar, sadece mezar taşları olmayıp, bütün Türk boylarına seslenen siyasî bir beyanname karakterini taşımaktadır.
2. Türkler Ergenekon’dan çıkışı neden bayram olarak kutlamaktadırlar?

Ergenekon’dan çıkış yeniden varoluştur, bayramdır.

3. Kök Türk Devleti’ni konu alan destanların hangileri olduğunu araştırınız.

Ergenekon ve Türeyiş (Bozkurt) Destanları

4. Yanda verilen kavramlar size neleri çağrıştırmaktadır?

 

Bağımsızlık: Bir kişi, toplumsal küme ya da toplumun ekonomik, siyasal, ekinsel vb. bakımlardan başka kişi, küme ya da toplumların güdüm ve yönetimi altında bulunmaması durumu.

Destan: Daha çok eski çağların kahramanlık olaylarını ve tanrıların, yiğitlerin, ulusların başından geçen olağanüstü halleri anlatan nazımlı ve uzun hikâye.

Hatun: Türklerde Kağanın eşine Katun (Hatun) denir.

İlteriş: Devleti, ülkeyi derleyip toplayan, birleştiren anlamına gelir. Kutluk Kağan tarafından kullanılmıştır.

İttifak:  İttifak, uluslararası ilişkilerde, türlü devlet veya güçlerin ortak eylemde bulunmak için oluşturduğu birliğe verilen

Orhun Anıtları: Türk tarihinin ve Türk edebiyatının ilk yazılı örneği olan Orhun Yazıtları, II. Kök Türk Devleti zamanında yazılmıştır. Orhun Yazıtlarının yazılışı VIII. yüzyılın başlarına dayanır. Bu yazıtlar Vezir Tonyukuk (725), Kültigin (732) ve Bilge Kağan (735) adına dikilmiştir. Yazıtların dilini 1893 yılında Danimarkalı dil bilimci Wilhelm Thomsen (Vilyım Tomsen) çözmüştür. Günümüzda Moğolistan sınırları içinde bulunur.

Ötüken: Türklerin kutsal başkenttir.

ERGENEKON DESTANI
Düşmanlar baktı ki Kök Türkleri savaşta yenmeye imkân yok, bunları hile ile yok edelim, dediler. Sonuçta düşmanlar bu hilelerinde başarılı oldular. Halkın çoğunu kılıçtan geçirdiler, geri kalanını esir olarak yanlarında götürdüler. Esir alınan İl Kağan’ın oğlu Kayı ile yeğeni Tokuz Oğuz daha sonra bu esaretten kurtulmayı başararak Türk yurduna döndüler. Burada çeşitli hayvanlar buldular. Bu hayvanları alıp geldikleri yoldan başka bir çıkışı olmayan bir dağdan geçerek uygun gördükleri bir yere gelip yerleştiler. Geldikleri yere Ergenekon adını verdiler.
Zaman içerisinde Kayı’nın ve Tokuz Oğuz’un birçok çocuğu oldu. Birkaç yüzyıl burada yaşadılar. Artık Ergenekon’a sığamaz hâle geldiler. Büyük dedelerinden Ergenekon dışında pek güzel ülkeler bulunduğunu duymuşlardı. Ergenekon’dan çıkma kararı aldılar. Ancak buradan çıkmak için bir yol bulamadılar. Aralarında bir demirci vardı. “Şu dağda bir maden var, demiri eritirsek belki dağ bize geçit verir.” dedi. Türkler dağın iki tarafını odun ve kömür ile doldurup körükle ateşlediler. Dağ eridi ve geçit verdi. Gök yeleli bir kurt ortaya çıktı ve Türklere rehberlik etti. Türkler Ergenekon’dan çıkmayı başardılar. Türkler Ergenekon’dan çıktıkları günü kutsal kurtuluş günü ilan ettiler. Her yılın o gününde büyük merasim yaptılar. Kağan bir demiri kızdırıp örse koyarak çekiçle döver, onun ardından bütün Türk beyleri demir döverek kurtuluşlarını anarlardı.

1. Destanda anlatılanlara göre Türklerin yaşayışları hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Hayvancılık ve demircilikle uğraşmaktadırlar, göçebedirler.

2. Ergenekon’dan çıkış Kök Türkler için ne anlama gelmektedir?

Yeniden varoluştur.