Artuklular Hakkında Bilgi

Artuk Bey, Selçuklu kumandanı olarak Sultan Melikşah devrinde Anadolu’da fetihlerde bulunmuş, daha sonra Suriye Selçuklu Meliki Tutuş’un hizmetinde Kudüs’ü yönetmiştir. Ölümüyle Kudüs’ün yönetimini devralan oğulları Sökmen ve İl Gazi, Kudüs’ü Fatımîlere karşı koruyamayınca Güney Doğu Anadolu bölgesine geldiler. (1098) Bu coğrafya da 3 ayrı Artuklu Beyliği kurdular;

1. Hasan keyf (Hısn-ı keyfa) Artukluları: (1102-1231) Kurucusu Sökmen Gazi’dir. Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.

2. Harput Artukluları: (1112-1234) Elazığ’da Artuk Bey’in oğlu İl-Gazi tarafından kurulmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır.

3. Mardin Artukluları: (1108-1409) Artuklu soyundan Ebubekir tarafından kurulmuştur. Karakoyunlar tarafından yıkılmıştır. Mardin Kalesinin savunmaya elverişli olmasından dolayı uzun yaşamıştır.

Artuklular Dönemi Bilim: Artuklular döneminin en ünlü bilim insanı El Cezeri’dir. (Asıl adı Bediüzzaman Ebul İz) Yazmış olduğu Kitab-ül Hiyel 1974 yılında İngilizceye tercüme edilmiştir. Haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmi olan sibernetiğin ilk kurucusudur. Cezeri dişli çarklarla çalışan çeşitli makineler, müzik aletleri ve şifreli kilitler yaptı.

Artuklular Dönemi Mimari Eserleri: Batman Irmağı üzerinde bulunan Malabadi Köprüsü, Mardin’de Hatuniye Medresesi, Koçhisar’da Ulu Cami, Muzafferiye, Semanin, Şehidiye ve Hüsamiye Medreseleri bu döneme ait eserlerdir.

Artuklular Dönemi Ekonomi: Ticaret çok gelişmişti. Van gölü üzerindeki gemi taşımacılığı sayesinde Ahlat ticaret merkezi oldu. Anadolu ve İran’dan gelen tüccarlar Mardin Kızıltepe’deki pazarlarda mallarını satıyordu. Halktan çok az vergi alınırdı. Tarım, maden işlemeciliği, dericilik ve dokumacılık çok gelişmişti.

Artuklu Beyliği hakkında daha kapsamlı bilgi için tıklayınız.

Artuklu Beyliği ile ilgili daha kısa özet için tıklayınız.