Hünkar İskelesi Antlaşması Kavalalı İsyanı neticesinde kendi güvence altına almak isteyen Osmanlı’nın Rusya ile yaptığı bir dostluk ve ittifak antlaşmasıdır.
Makalemizin içinde iki güzel konu anlatım videosu var. Bir bak derim.
İçindekiler
Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı karşısında çaresiz kalan Osmanlı Devleti, Belen Savaşı’nı da kaybedince büyük devletlerden yardım istedi. Osmanlı’nın bu talebine olumlu cevap veren Rusya, Karadeniz’de bulunan donanmasından 9 gemiyi İstanbul Boğazı’na gönderdi.
Osmanlı’nın yardım talebi karşısında İngiltere kararsız bir tutum izlemiş, Fransa ise dış siyaseti gereği Osmanlı’ya yardım etmeyerek Kavalalı’yı desteklemiştir.
Sonrasında Osmanlı ile Kavalalı arasında Kütahya Antlaşması imzalanmıştı.
Antlaşma yapılmasına rağmen II. Mahmut, Kavalalı’ya karşı temkinli davranarak müttefik arayışına girdi.
Rus kuvvetlerinin karargah kurduğu Beykoz’da ki Hünkar İskelesi’nden alan antlaşma Padişah 2. Mahmut döneminde Osmanlı ve Rusya temsilcileri tarafından 8 Temmuz 1833 tarihinde imzalandı.
ATASÖZÜ: “Denize düşen yılana sarılır.” atasözünün kaynağı bu olaydır.
DİKKAT: Hünkar İskelesi, Osmanlı ile Rusya arasında imzalanan ilk dostluk antlaşması değildir. İlkini merak ediyorsan buyur. 1724 İstanbul Antlaşması
Padişah II. Mahmut’un Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya ve İngiltere ile Fransa’ya güvenmediğinden Rusya ile yakınlaşarak ittifak antlaşması yapmıştır.
Kütahya Antlaşmasından sonra İstanbul’a gelen Rus ordusuna gerek kalmamıştı. Ancak II. Mahmut’un İngiltere ve Fransa’ya güvenmemesi, Rusya ile bir antlaşma yapılmasını gerekli kıldı. |
Antlaşmanın maddeleri Ahmed Fevzi Paşa ve Orlof arasında tespit edildi. Daha sonra görüşmelere daha sonra Serasker Hüsrev Paşa ve Reîsülküttâb Akif Efendi ile Rus elçisi Butenef’de katıldı. Kaynak
Antlaşma bir önsöz, altı açık ve bir gizli maddeden oluşuyordu. Bizim için önem arzeden maddeler şunlardır.
Antlaşma Avrupa’da büyük yankı uyandırdı. Mehmet Ali Paşa’nın da dizginlenmesini sağladı. İmza sonrası Rus donanmasının İstanbul’dan ayrılması da büyük memnuniyet uyandırdı.
Sonrasında gizli maddenin duyulması ile birlikte kriz patlak verdi. İngiltere ve Fransa donanmalarını Çanakkale Boğazı önüne gönderdi.
Kriz Avusturya Başbakanı Metternich’in araya girmesi ile bir nebze olsun yatıştı.
EK BİLGİ: Avusturya ile Rusya arasında Münchengraetz Antlaşması (1833) imzalandı.
İngiltere ve Fransa’nın bu antlaşmadan rahatsız olmasının temel sebebi Rusya’nın Karadeniz’de güvenliğini sağlaması ve Boğazlar’dan geçiş hakkı elde etmesidir.
8 yıl süren ve Osmanlı’nın bir nevi Rus himayesi altına girmesine sebep olan Hünkar İskelesi Antlaşması, süresi dolduğunda yenilenmedi. Londra Boğazlar Sözleşmesi ile boğazlar uluslararası bir statü kazandı.
Hünkar İskelesi Antlaşması ile Çar I. Nikola tek bir mermi atmadan, tek bir asker kaybetmeden müthiş bir diplomatik zafer kazandı.
Bu zaferin anısına Boğaz’ın Selviburnu’nda 5 arşın boyunda, 1,5 arşından kalınca bir anıt taş dikildi. Taşın üzerine yazacakları yazı konusunda uzun uzun tartışan Ruslar sonunda taşa Çar I. Nikolay’ın doğum günü olan 25 Haziran dikkate alınarak “1833 İЮНЯ 25” (25 Haziran 1833) yazdılar.
Anıtın diğer tarafında Pertev Efendi tarafından yazılan mısralar şöyledir;
Bu sahraya müsâfir geldi gitti asker-i Rûsî
Bu seng-i kûh-peyker yadigâr olsun nişan kalsın
Vifâkı devleteynin böyle dursun sabit ü muhkem
Lisân-ı döstanda dasitanı çok zaman kalsın.
Akdes Nimet Kurat, Türkiye ve Rusya adlı eserinin 63.sayfasında kendisinin yaptığı araştırmada bu taşın yerinde bulunmadığını, halk arasında Moskof Taşı ismiyle anılan bu anıtın Birinci Dünya Savaşı çıkınca davul ve zurnalarla yerinden sökülüp paramparça edildiğini belirtmektedir. Kaynak
OKUMA TAVSİYESİ: RUSLAR TARAFINDAN 1833’DE BEYKOZ/SELVİ BURNU’NA DİKİLEN KAYA ANITI “MOSKOF TAŞI”
11. Sınıf Tarih 2. Dönem 1. Yazılı sınav örneğimiz klasik sorulardan oluşmaktadır. MEB tarafından yayınlanan…
11. Sınıf Tarih dersi 3. üniteyi (DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ) 37 klasik soru ile…
Modelistlik, moda tasarımcılarının çizdikleri modellerin kalıplarını hazırlayan ve üretim aşamasına hazır hale getiren meslektir. Modelistler,…
12. SINIF TC İNKILAP TARİHİ 1. DÖNEM 2. YAZILI sınavımızın cevapları konunun en sonunda bulunan…
11. SINIF TARİH 1. DÖNEM 2. YAZILI cevapları en sondaki videoda. Arzu edersen soruları word…
11. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı sorularının cevapları en sondaki videodadır. Sorular word dosyası…