4. Ünite: İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk Türk Devletleri Kısa Kısa

Lise 1 tarih dersi İlk Türk Devletleri ünitesi içinde yer alan İlk Türk Devletleri’nin kısa özetlerini aşağıdan okuyabilirsiniz.

İçindekiler

İlk Türk Devletleri

Asya (Büyük) Hun Devleti

Yaşadığı Dönem: M.Ö. 3. yy M.S. 3. yy
Kurulduğu Yer : Orta Asya
Önemli Devlet Adamları : Teoman, Mete Han
Asya Hun Devleti’nin Özellikleri :
– Tarihte ilk bilinen Türk devletidir.
– Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletidir.
– Orta Asya’da ilk siyasi birliği sağladılar.
– Çin Seddi Hun akımlarından korunmak için yapılmıştır.
– Türk tarihinin ilk yazılı anlaşmasını Çin ile yapmışlardır.
– Başkentleri Ötüken bölgesindedir.
– Mete Han, onlu sistemi ve Türk devlet geleneğini oluşturmuştur.
– Yer altı sulama kanalları yapmışlardır. (Tarım)

Kök Türk Devleti

Yaşadığı Dönem: 552 – 658
Kurulduğu Yer : Orta Asya, Batı Türkistan
Önemli Devlet Adamları :Bumin Han, İstemi Yabgu, Mukan Kağan
Kök Türk Devleti’nin Özellikleri :
– Türk adını taşıyan ilk Türk devleti.
– “Batı Türkistan” türkleşmiştir.
– Doğu – Batı olarak ayrılmışlardır.
– Batı Gök Türk Sasanilere karşı Bizansla iş birliğine yönelmiştir.
– Bizans İstemi Yabgu’ya elçi yollamıştır.
– Akhunların Afganistan’daki etkinliğine son verdiler.

Kutluk (II. Kök Türk) Devleti

Yaşadığı Dönem: 682 – 745
Kurulduğu Yer : Orta Asya
Önemli Devlet Adamları : İlteriş Kutluk Kağan, Bilge Kağan, Kül Tigin, Tonyukuk
Kutluk (II. Kök Türk) Devleti’nin Özellikleri :
– Türk adını taşıyan ikinci devlettir.
– İlk Türk alfabesini kullandılar.
– Orhun anıtlarını diktiler.
– Ulusal özelliklerin korunup geliştirilmesine önem verdiler.

Uygurlar

Yaşadığı Dönem: 745 – 840
Kurulduğu Yer :Orta Asya
Önemli Devlet Adamları : Kutluk Bilge, Kül Kağan, Bögi Kağan
Uygurların Özellikleri :
– İlk dönemlerinde Ötüken’i merkez olarak seçtiler.
– Kansu ve Turfan kolları halinde ayrıldılar.
– Yerleşik yaşama geçtiler.
– Yabancı dinleri benimsediler. (Mani – Buda)

Avrupa Hun Devleti

Yaşadığı Dönem: 375 – 469
Kurulduğu Yer : Karadeniz’in kuzeyi, Doğu ve Orta Avrupa
Önemli Devlet Adamları : Balamir, Uldız, Attilla
Avrupa Hun Devleti Özellikleri :
– Çin egemenliğini tanımayarak batıya göç eden Hun toplulukları tarafından kuruldu.
– Kavimler Göçüne neden oldular.
– Avrupa’nın yeni etnik ve siyasi yapısının oluşmasına zemin hazırladılar.
– Roma bu olaydan sonra ikiye ayrıldı.
– Bizans ile Margus barışını yaptılar.
– Attilla Avrupa destan, tiyatro ve edebiyatında en çok işlenen Türk hükümdarı olacaktır.
– Macar dili ve kültüründe Hun etkisi oldukça etkindir.