4. Ünite: İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası

İlk Türk Devletlerinde Sanat

Türklerin yaşam tarzı sanatlarına da yansımıştır. Göçebe hayat süren Türklerde sanat, genellikle küçük ve kolay taşınabilir eşyalardır. Örneğin; Altaylar, Orhun bölgesi ve Çin’in kuzeyindeki Ordos bölgesinde yapılan kazılarda kurganlardan (mezar) kemerler, kılıçlar, mızraklar, ipekli ve yünlü kumaşlar ile kadın süs eşyaları çıkarılmıştır.

Türkler bu eşyalar üzerine pars, kurt, kuş, geyik ve at gibi hayvanların şekillerini işlemişlerdir. Buna Türk resim sanatında ‘Hayvan uslubu’ denilmiştir. Türkler yaşadıkları göçebe hayata uygun eşyalar yapmışlar ve kullanmışlardır. Maden işlemeciliği Türklerde milli sanat haline gelmiştir. Ayrıca dokumacılık da gelişmiştir. Altay ve Orhun bölgesinde yapılan kazılarda halı ve kilim örneklerine rastlanması Bizans’a gelin giden Hazar prensi Çiçek’in üzerindeki çiçek desenli Türk elbisesinin Bizans’ta çok beğenilmesi ve Çiçek’in adıyla moda olması Türklerde dokumacılığın geliştiğini göstermektedir.

Uygurlara kadar Türkler göçebe yaşadıklarından dolayı büyük mimari eserlere rastlanmamıştır. Uygurların yerleşik hayata geçmesiyle beraber evler, tapınaklar, saraylar ve şehirler kurulmaya başlanmıştır. Uygur mimarisinde Maniheizm ve Budizm dinlerinin etkisi görülmüştür. Uygurlarda mimarinin yanı sıra heykelcilik ve resim sanatları da gelişmiştir. Uygur minyatürleri Moğollar ile İslam dünyasının kültürlerine girmiş ve İslam sanatı üzerinde etkili olmuştur.