Türkiye Selçuklu Devletinde Devlet Yönetimi

Merkezi Yönetim

Hükümdar

1. Anadolu Selçuklu hükümdarları Sultan, Keykubat, Keykavus, Rükneddin, Sultan’ı Galip gibi unvanlar kullanmıştır.

UYARI– Bu unvanların kullanılması Anadolu Selçuklu Devleti’nin İran kültürünün etkisinde kaldığı göstergesidir.

2. Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarlar devletin başına kut inancıyla geçmişlerdir. Ayrıca bu devlette “Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.” anlayışı vardır.

3. Bu anlayış taht kavgalarının çıkmasına ve devletin yıpranmasına zemin hazırlamıştır.

Melikler

1. Hanedan üyeleri tahta çıkmadan önce devlet deneyimi kazanmaları için Melik ünvanlıyla çeşitli yerlere yönetici olarak atanmışlardır.

2. Meliklerin kendi adına para basmaları, hutbe okutmaları, diğer devletlerde savaş ve barışa karar vermeleri yasaktır.

UYARI— Bu uygulama ile merkezi otoriteyi güçlü tutmak amaçlanmıştır.

Atabeyler

Meliklerin yanında onlara devlet deneyimi kazandırmak melikleri eğitmek amacıyla Atabey adı verilen görevliler atanmıştır.

Divan Teşkilatı (Hükümet)

1.Devlet bünyesinde siyasi, sosyal, ekonomik sorunların görüşülüp karara bağlandığı teşkilattır. Bu kurum Divan-ı Saltanat ya da Büyük Divan olarak da isimlendirmiştir.

2.Divan başında Sultan vardır. O olmadığı zamanlarda divana vezir başkanlık yapmıştır.

3.Divan-ı Saltanattan başka merkezi yönetimde meşveret meclisi de vardır. Bu mecliste hükümdar olacak kişilerin belirlenmesinden, devletin iç ve dış politikalarına kadar pek çok konu görüşülmüştür.

BÜYÜK DİVAN’A BAĞLI DİVANLAR VE GÖREVLERİ

	GÖREVİ	BAŞKANI
Divan’ı Tuğra	İç ve dış yazışmalardan sorumludur.	Tuğrai veya Münşi
Divan’ı İşraf	Askeri ve hukuki işler dışında her türlü faaliyetlerin denetimini yapmıştır.	Müşrit
Divan’ı Arz	Askeri işlerden sorumlu divandır.	Arz’ül Ceyş Emir’i Arz
Divan’ı Mezalim	Ağır siyasi suçlara bakan divandır.	Sultan
Divan’ı  İstifa	Mali işlere bakan divandır.	Müstevfi
Niyabet’i Saltanat	Padişah merkezde olmadığı zaman yerine bakan divandır.	Naip
Divan’ı Pervane	Arazi defterlerini tutan ikta dağıtımını yapan divandır.	Pervaneci
Divan’ı Berid	İstihbarat ve postacılık görevini yerine getiren divandır.	Sahib-i Berid

Taşra Yönetimi

Anadolu Selçuklu Devleti’nde ülkeyi daha kolay yönetmek ve merkezi otoriteyi güçlü tutmak amacıyla ülke, vilayetlere ayrılmıştır.

Üç tür vilayet vardır.

1-Merkeze Bağlı Vilayetler

-Gelirleri ve Yönetimleri doğrudan Divan’a ait olan vilayetlerdir.

-Merkezi vilayetlerde askeri ve sivil işlere subaşı, belediye işlerine muhtesip, adalet işlerine kadılar bakmıştır.

-Ayrıca önemli şehirlerde güvenlik ve zabıta işlerine şıhne adı verilen askeri valiler bakmıştır.

2-Meliklerin Yönetimindeki Vilayetler

-Ülke hanedan üyelerinin ortak malı olduğu için hanedan mensubu olan Meliklere valilik görevi verilmiştir.

-Melikler yanlarında atabey adı verilen görevlilerle bu vilayetleri özerk olarak yönetmişlerdir.

OKUMA TAVSİYESİ: Atabeylik Sistemi Nedir Kısaca

3-Uç Vilayetleri

-Uç beyleri hem valilik yapmış hem de sınırları korumuştur.

-Bu vilayetler Bizans sınırında korunur.