Anadolu’ya ilk Türk akınları IV. yüzyılda Avrupa Hunları tarafından düzenlenmiştir 395-398
VIII. yüzyılda Abbasiler tarafından Türkistan ve Horasan’dan getirilen Türkler, Bizans’a karşı gaza ve cihat amacıyla Anadolu’nun sınır bölgelerine yerleştirilmiştir.
Müslümanların Anadolu’ya gaza seferleri Emeviler zamanında başlamış, Abbasiler zamanında devam etmiştir.
Anadolu’ya ilk Selçuklu akınları, Büyük Selçuklu Devleti kurulmadan önce, 1015’ten itibaren Çağrı Bey liderliğinde keşif yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir
Anadolu’yu yurt edinme politikasının temeli, Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşundan sonra Tuğrul Bey tarafından atılmıştır.
1048’de Pasinler Savaşı ile yaklaşık bir asır sürecek olan Selçuklu-Bizans mücadelesi başlamıştır ( ilk Selçuklu-Bizans Savaşı)
Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri de kalıcı Türk yerleşmesini sağlamıştır.
İçindekiler
1- Danişmentliler
Beyliği kuran Danişment Gazidir
Yeşilırmak Havzası’na hâkim olmuştur.
Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar, Amasya civarlarında hâkimiyet kurmuştur
“Danişmentnâme” adlı manzum türdeki eserde, Danişmentlilerin ülkelerine yaptığı hizmetler anlatılmaktadır.
Kayseri, Malatya ve Sivas bu dönemde önemli eğitim ve bilim merkezleri hâline gelmiştir
YağıbasanMedresesi Danişmentlilere aittir (Anadoluda kurulan ilk medrese)
Yağıbasan Medresesi
2- Mengücekliler
Mengücek Ahmet Gazi tarafından kurulmuştur
1071-1228 tarihleri arasında Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar civarında hüküm sürmüştür.
Bölgede meydana gelen depremler, beyliğe ait eserlerin günümüze kadar ulaşmasını engellemiştir.
3- Artuklular
Mardin merkezli olarak 1102’de kurulmuştur
1231’e kadar Mardin, Hasankeyf, Harput olmak üzere üç kol hâlinde varlığını sürdürmüştür.
Bu dönemde Diyarbakır, Mardin gibi büyük merkezlerde, ilim gelişmiş ve Cezerî gibi ilim adamları ön planda tutulmuştur
Cezerî, elektriğin henüz kullanılmadığı dönemde sadece su ve mekanik parçalar ile çalışan makineler yapmıştır.
4- Saltuklular
1072-1202 yılları arasında Erzurum merkez olmak üzere Kars, Oltu, Bayburt, Malazgirt ve Artvin civarında hüküm sürmüştür.
Erzurumdaki Üç Kümbetler Saltuklular dönemine aittir
Saltuklular, sanat anlayışlarıyla diğer Türk beylik ve devletlerini etkilemiştir
Saltuklu kentlerinde Ahi kültürü ve geleneği etkili olmuştur
Saltuklular Dönemi’nden kalan Üç Kümbetler (Erzurum)
Not: Dilmaçoğulları (Bitlis’te) ve Ahlatşahlar ( Van Gölü çevresi) da Anadolu’nun Türkleşmesine hizmet etmiştir.
Not: 1081’den itibaren İzmir merkezli
olarak denizcilik faaliyetlerine
başlayan ilk Türk beyi olan Çaka Bey, kurduğu 40 parçalık donanmayla
Midilli, Sakız, Sisam ve Rodos gibi stratejik öneme sahip adaları fethetmiştir.
1081 yılı Türk Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş yılı olarak kabul edilmektedir
Not : İlk Türk beyliklerinin ortak noktası kurucularının Oğuzlara mensup olmasıdır.