II. Kök Türk (Kutluk) Devleti (682-744)

Kutluk Kağan tarafından Ötüken merkezli olarak kurulan II. Kök Türk (Kutluk) Devleti Orta Asya’da kurulan 3. büyük Türk devletidir.

En sonda konu anlatım videosu var. Bir bak istersen.

1. Çin hakimiyetine giren Batı Göktürk Türkleri bağımsızlık yolunda bir çok isyan çıkarmışlar ancak bu isyanlar her defasında kanlı bir şekilde Çinliler tarafından bastırılmıştır.
2. Daha sonra 39 arkadaşıyla Çin sarayını basan Kürşat isyanı da başarılı olamamış ama bağımsızlığa olan inancın daha da artmasında etkili olmuştur.
3. 658 yılında Kutluk Kağan önderliğinde başlatılan ayaklanma ise başarıya ulaşmış ve Ötüken merkezli Kutluk Devleti kurulmuştur.

UYARI: Kutluk Kağan’a Türkleri tekrar topladığı için “ilteriş” yani devlet kuran unvanı verilmiştir. Kutluk Devleti, Çin esaretine karşı mücadele vererek bağımsızlığını sağlayan ilk Türk devletidir.

Kutluk (İlteriş) Kağan Dönemi

Vezir Tonyukuk’un yardımı ile devleti teşkilatlandıran Kutluk Kağan, kardeşi Kapgan’ı şad yaptı. Ayrıca Çinlileri baskı altında tutmak ve Türklerin yiyecek gereksinimlerini karşılamak amacıyla Çin üzerine 46 sefer düzenlemiştir.

Kapkan Kağan Dönemi (692-716)

1. Kultuk Kağan’ın ölümü üzerine oğulları Bilge Kağan ve Kültigin küçük olduğu için devletin başına geçen Kapgan Kağan Çin’e karşı başarılı savaşlar yaparak Çin’i tehlike olmaktan çıkarmıştır.
2. Çin’e yaptığı akınlarda Çin’de dağınık halde bulunan Türkleri anayurda toplamaya çalıştı.
3. Kapgan Kağan’ın ülke yönetiminde sertliğe başvurması isyanlara neden olmuş ve çıkan isyan sonrasında ölmüştür.

Bilge Kağan Dönemi (716-734)

Kapgan Kağan’ın ölümü sonrası tahta oğlu İnal Kağan geçti. Kül Tigin onu tahttan indirerek abisinin kağan olmasını sağladı.

Ülkeyi kardeşi Kültigin ve vezirleri Tonyukuk’la birlikte yöneten Bilge Kağan devlete en parlak dönemini yaşatmıştır.

UYARI: Tonyukuk Türklerdeki ilk vezirdir. Türklerde vezire ayguci veya üge denir.

Bu dönemde;

1- Orta Asya Türk siyasi birliği Hunlardan sonra ikinci kez sağlanmış ve devlet ilk Türk devletleri içerisinde en geniş sınırlara ulaşmıştır.

2- Çin’le mücadele sonunda İpek Yolu alınmış ve Çin vergiye bağlanmıştır.

3- Türklere ait ilk alfabe olan 38 harfli Göktürk alfabesi hazırlanmıştır.

4- Türklere ait ilk edebi ve tarihi yazılı belge olan Orhun Anıtları dikilmiştir. (Tonyukuk 725, Kültigin 732, Bilge Kağan 735)

Başarılı devlet adamlarının ölümü sonrasında 2. Göktürk Devleti, Karluk, Basmil ve Uygur isyanı sonucunda 744 yılında yıkılmıştır.

Kök Türklerin Milliyetçi Olduklarının Kanıtları

• Türk ismini devlet adı olarak kullanan ilk Türk devleti olmaları
• Bağımsızlık mücadelesi sonrasında kurulmaları
• Türkleri tek çatıda birleştirmeleri
• Kendi alfabelerini yapmaları
• Türklere ait ilk yazılı eserleri vermeleri
• Türkler arasında millet ve devlet olma bilincini en üst seviyeye çıkarmaları

OKUMA TAVSİYESİ: II. Kök Türk (Kutluk) Devleti Maddeler Halinde