Kanuni Dönemi Akdeniz Hakimiyeti İçin Yapılan Seferler

Kanuni Dönemi Akdeniz Hakimiyeti İçin Yapılan Seferler başlıklı yazımızda Sultan Süleyman dönemi Akdeniz’de üstünlük mücadelesi çerçevesinde yapılanlar üzerinde durmaya çalışacağız.

16. yüzyılda coğrafi keşiflerin yapılması ile Avrupa ülkelerinin ekonomik gücü artmaya başlamıştı. Kanuni bu duruma kayıtsız kalmadı ve denizlerde Avrupa devletleri ile mücadeleye girişti.

Kanuni Dönemi Denizlerdeki Gelişmeler

Kanuni döneminde Rodos ve Sakız feth edilmiş, Preveze ve Cerbe Deniz Savaşı kazanılmış, Cezayir Osmanlı’ya katılmıştır. Fransa’ya yardım amacıyla Nis alınmış ve Fransızlara verilmiştir. Hint Deniz Seferleri başlamıştır.

Şimdi Kanuni dönemi Akdeniz’de ki gelişmelerin ayrıntılarına bakalım.

Rodos’un Fethi (1522)

Rodos Adası, doğrudan Papa’ya bağlı Sen Jan Şövalyeleri’nin elinde idi. Bu şövalyelerin varlık nedenleri Hristiyanlığı korumak ve yaymaktı.

Şövalyelerin ayrıca;

• Türk İslam unsurlara düşmanca davranması,
• Müslümanların ticaret ve yolcu gemilerine zarar vermesi,
• Ege ile Akdeniz arasındaki geçişlerde engel yaratması Osmanlı Devleti için büyük tehdit oluşturuyordu.

Bu sebeplerle 1522’de uzun bir kuşatmanın ardından bu ada fethedildi.

Rodos’un alınmasının sonucunda Mısır ve Suriye’den Anadolu’ya gelen deniz yolunun ve Batı Anadolu’nun güvenliği sağlanmıştır.

Uyarı: Fetihten sonra, bu adadaki Şövalyeler Papa tarafından Malta Adası’na yerleştirildi.

Uyarı: Rodos, Fatih zamanında kuşatılmış ancak alınamamıştı.

Peki, Fatih’in kuşatıp alamadığı lakin Kanuni’nin aldığı tek yer Rodos mu acaba? Bir bak istersen. Fatihin Alamadığı Kanuninin Aldığı Yerler

Cezayir’in Osmanlı Ülkesine Katılması (1533)

Hızır Reis ve kardeşi Oruç Reis kendilerine Cerbe Adası nüfus edinmişler ve geliştirdikleri deniz filosu ile Tunus ve Cezayir’de fetihler yapmışlardır. Cezayir’in yerli halkının İspanyollarla işbirliğine gitmesi üzerine burayı kaybetmişlerdi. Bu tarihlerde Mısır’ı fetheden Yavuz’dan yardım alarak ve Anadolu’da asker toplayarak tekrar Cezayir’e hakim olmuşlardı. Batılılar, Hızır Reis’e Barbaros (kızılsakal) lakabını takmışlardı.

Hızır Reis, Cezayir hükümdarı olarak çalışmalarını bağımsız sürdürürken; Akdeniz üstünlüğünü ele geçirmek isteyen Kanuni tarafından İstanbul’a davet edildi.

İstanbul’da büyük bir törenle karşılanan Hızır Reis’i Kanuni, Hayrettin adını verdi ve onu kaptanıderyalık görevine getirdi.

Böylece, Barbaros Hayrettin Paşa’nın Osmanlı hizmetine girmesi ile Cezayir Osmanlı ülkesine katılmış oldu.

Preveze Deniz Zaferi (1538)

Barbaros Hayrettin Paşa’yı yanını alan Kanuni, Akdeniz’deki Osmanlı hakimiyetini pekiştirme amacındaydı.

Bu amacın bir ürün olarak; Akdeniz’de Avusturya, Venedik, Malta, İspanya ve Portekiz tarafından oluşturulan Haçlı donanmasını yok etmeyi planlıyordu.

Barbaros Hayrettin Paşa’nın Tunus’a olması üzerine, Tunus hükümdarı Alman İmparatoru Şarlken’den yardım istedi. Şarlken’in hazırlattığı Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması Tunus’u geri aldı. Böylece Orta Akdeniz için egemenlik mücadelesi başladı

1538’de Korfu Adası’ndan konuşlanan Haçlı donanması ile Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması Preveze Körfezi’nde karşılaştı.

Osmanlı donanması kendisinden sayıca ve nitelik yönünden üstün Haçlı donanmasını yendi.

Venedikle yapılan anlaşma ile Mora ve Dalmaçya kıyısındaki kalelerle Barbaros’un aldığı yerler Osmanlılara bırakıldı.

Uyarı: Preveze Deniz Zaferi ile Akdeniz’de üstünlük tamamen Osmanlı’ya geçti ve Akdeniz bir Türk Denizi oldu.

Uyarı: Preveze Deniz Zaferi’nin yıldönümü bugün donanma günü olarak kutlanmaktadır. (28 Eylül 1538)

Fransa’ya Yardım (1543)

Şarlken’e karşı, Kanuni Fransuva’ya bir kez daha yardım etti. Barbaros Hayrettin Paşa İspanyollardan Nis şehrini alarak Fransızlara verdi.

Uyarı: Barbaros Hayrettin Paşa, 1546 da İstanbul’da öldü. Onun ölümünden sonra yetiştirdiği Turgut Reis, Salih Reis ve Piyale Paşa gibi denizciler fetihleri sürdürdü.

Trablusgarp’ın Alınması (1551)

Şarken, Müslümanlardan aldığı Trablusgarp’a (Libya) Sen Jan Şövalyeleri’ni yerleştirmiştir. 1551 de Turgut Reis Trablusgarp’ı aldı ve buraya beylerbeyi olarak atandı.

Turgut Reis, 1553’te Korsika Adası’nı da aldı.

Cerbe Savaşı (1560)

Andrea Doria komutasındaki Venedik, Avusturya, İspanya, Portekiz ve Malta kuvvetlerinden oluşan Haçlı donanması Türkleri Akdeniz’den ve Kuzey Afrika’dan atmak amacıyla Cerbe Adası önlerine geldi.

Turgut Reis komutasındaki Osmanlı donanması haçlıları yendi. Bu sefer Preveze den sonra Akdeniz’de kazanılan ikinci büyük zafer oldu ve Akdeniz’deki Türk hakimiyeti pekişti.

Malta Kuşatması (1565)

Hıristiyanlığın Akdeniz’deki Kalesi olarak nitelendirilen Malta da bulunan papaya bağlı Sen Jan Şövalyeleri Sarlken’den aldıkları destekle Türklerin ticaret gemilerine saldırıyor ve Türkler aleyhine yapılan seferlere katılıyordu.

Ada, Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından kuşatıldı. Ancak kuşatma sırasında Turgut Reis’in şehit düşmesi üzerine kuşatma kaldırıldı.

OKUMA TAVSİYESİ: Malta Kuşatması Neden Başarılı Olamadı?

Sakız Adası’nın Alınması (1566)

Ege Denizi’ndeki bu ada, Cenevizlilerin elindeydi. Cenevizliler, Sakız için Fatih döneminden itibaren Osmanlı Devleti’ne vergi ödüyordu. Kanuni Döneminde Cenevizliler hem vergileri aksatmaya başladı hem de Osmanlı aleyhine Malta Şövalyeleri ile işbirliği yaptı.

Bu sebeple Kanuni, Zigetvar Seferi‘ne çıkarken Piyale Paşa’yı da bu adanın fethi için görevlendirdi. Piyale Paşa Sakız beylerini esir ederek adayı savaş yapmadan ele geçirdi.

Hint Deniz Seferleri Akdeniz’de olmadığından onu ayrı bir konu olarak ele alacağız.