Osmanlı Borçları Sorunu Kısaca

Kırım Savaşı ile başlayan Osmanlı Devleti’nin borçlanma tarihini daha önce özetlemiştik. (Osmanlının Dış Borçlanma Tarihi)

Osmanlı Borçları Sorunu

Osmanlı tarih sahnesine karıştı ama bıraktığı mirasın olumsuz tarafları da vardı. Alacaklılar alacaklarını bırakı mı hiç?

Lozan’da Borçlar Sorunu

Milli mücadele sonrası imzalanan Lozan Barış Antlaşması sırasında Osmanlı’dan kalan borçlar pek çok devleti ilgilendiriyordu. Ancak bu konu da en çok direnen devlet Fransa oldu. Zira Osmanlı’nın en çok borcu Fransa’ya idi.

Lozan Barış Antlaşması’nın 46. maddesi Osmanlı’nın borçlarını Osmanlı’dan doğan devletler arasında paylaştırmıştı. Borçların paylaşılması konusunda çıkacak anlaşmazlıkların çözümü için Milletler Cemiyeti’nin atayacağı bir hakemin çözüm üreteceği ve kararının kesin olacağı belirtilmişti.

Osmanlı Borçları Hangi Devletler Arasında Paylaştırıldı

Osmanlı’nın borç mirası yaklaşık 130 milyon lira idi ve bu borun 84.597.495 lirası genç Türkiye Cumhuriyetine kalmıştır. (%67’si)

Lozan Sonrası Osmanlı Borçları Sorunu

Milletler Cemiyeti‘ne yapılan itiraz sonrası, belirlenen hakem 1925 yılında yukarıdaki tabloyu çıkardı. 1928 yılında Paris’te Fransa ile bir ödeme antlaşması yapıldı. Türkiye ilk taksiti zamanında ödedi.

1929’da baş gösteren dünya ekonomik krizi (Kara Perşembe) Türkiye’nin ödeme yapmasını güçleştirdi. 1930’da ödemeler duruduruldu. Başlayan görüşmeler 1933’de yeni bir antlaşma ile sona erdi. Buna göre Türkiye borcu 50 yıl içinde yıllık 700.000 altın lira olarak ödeyecekti.

Türkiye, Osmanlı Devleti Borçları’nın payına düşen miktarının tamamını ödeyerek son taksitin yatırıldığı 25 Mayıs 1954’te bitirmiştir.

Osmanlı Devleti’nin dış borcu ilk borçtan tam 100 yıl sonra bitmiştir.

Osmanlı’dan Kalan Dış Borçların Türkiye Cumhuriyeti’ne Etkisi

Yeni kurulan, sanayisi, üretimi kısıtlı olan genç cumhuriyet enerjisinin bir kısmını Osmanlı borçlarına ayırması (ki 30 yıldır bu süre) kalkınma hamlesine büyük sekte vurdu.

Eğitimde, sanayide, tarımda, sağlıkta vb bir çok alanda yatıma dönüştürülebilecek paralar malesef Osmanlı borçlarına gitti.