Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
İçindekiler
İRAN – IRAK SAVAŞI
Lütfen önce şu konuları okuyunuz. Irak’ta Rejim Değişikliği İran’da Rejim Değişikliği
İran-lrak Savaşı’nın Başlaması
İki ülke arasında Şattülarap Su Yolu ve Basra Körfezi’nde egemen olma uğraşlarıyla gerginleşen ilişkiler 1975 Cezayir Anlaşması’yla geçici olarak düzeltilmişti. Irak, Mısır’ın etkinliğini yitirmesiyle oluşan boşluktan yararlanarak Orta Doğu’da Arap birliği politikalarına girişmişti. 1979’da İran’ın iç sorunlarla uğraşmasını fırsat bilen Irak, Cezayir Anlaşmasını feshedip 22 Eylül 1980’de İran’a saldırarak Basra körfezi’ne ilerledi. İran bir süre sonra Irak’ın işgal ettiği yerlerin bir kısmını geri almayı başardı. Bu savaşta İran, İsrail aracılığı ile ABD’den silah alımı yapmış; ABD’de bu olay “İrangate Olayı” olarak adlandırılmıştı.
Bu sırada Tahran ’daki ABD Büyükelçiliği basılmış; Amerikalılar rehin alınmış ve İran’da ABD karşıtlığı doruk noktaya çıkmıştı.
Savaşta Suriye ve Libya, İran’ı; diğer Arap ülkeleri de Irak’ı desteklemişlerdi. ABD iki ülkenin toprak bütünlüğünü savunarak tarafsız kalmıştı. SSCB ise körfezde söz sahibi olmak ve Afganistan’da rahat hareket etme adına İran’ı destekledi. Avrupalılar ise, tarafsızlık kararı alsalar da Humeyni rejimi nedeniyle Irak yanlısı bir tutum takınmışlardı.
1986’da İran, Basra Körfezi’ne hakim olmaya başlayınca, körfez ülkeleri petrol ihraç edemez duruma geldi. Bu da ABD ve Batılı ülkeleri ekonomik sıkıntıya soktu. Ayrıca SSCB’nin İran ile yakınlaşması da kaygıları artırdı. ABD, Fransa ve İngiltere Basra Körfezi’ne savaş gemisi gönderdi. Bu da Irak’ın İran’a denge kurmasını sağladı. 6 Ağustos 1988’de BM kararı ile ateşkes yapıldı. 1990’da Irak’ın Kuveyti işgaline ABD’nin müdahale etmesi üzerine, Irak işgal ettiği İran topraklarından geri çekildi.
İran-Irak Savaşının Sonuçları
- İki tarafta birbirlerinin petrol bölgelerini bombalayarak milyonlarca dolarlık kaynağı yok ederken doğal çevreyi de tahrip ettiler.
- İki tarafta büyük bir ekonomik krize girdi.
- Kuveyt’i işgale başladı.
- ABD’nin Arap ülkelerindeki etkinliğini artırdı.
- Arap birliği iyice bozuldu ve İsrail’in daha serbest hareket etmesinin koşulları oluştu.
- Tarafsız olan ülkeler iki tarafada silah satarak büyük kazanç sağladı.
- Halkın geleceği için kullanılacak kaynakların geliri yine güçlü ülkelerin şirketlerinin kasalarına girmiş oldu.
