5. Ünite: Küreselleşen Dünya

Bağımsız Devletler Topluluğu Hakkında Bilgi SSCB’nin dağılmasından sonra bağımsız olan 15 dev­letin 11 ’inin katılımıyla “Almatı Zirvesi”yle kurulmuş­tur. (21 Aralık 1991) Topluluğa üye devletler şunlardır. Kazakistan, Rusya, Azerbaycan, Belarus, Ukrayna, Özbekistan, Tacikistan, Moldova, Kırgızistan, Erme­nistan, Türkmenistan. Gürcistan topluluğa kuruluş aşamasında katılmamış­tır. 1993’te katılmış, ancak 2008’de Rusya – Gürcistan arasında meydana gelen Osetya Savaşı’ndan sonra meclis kararıyla topluluktan ayrılmıştır. (15 Ağustos …

Türkmenistan XIX. yüzyılın sonlarında Çarlık Rusya hakimiyetine giren Türkmenistan 1917’de Bolşevik İhtilali’yle tekrar bağımsızlık hareketlerini başlatmışsa da başarılı olamamıştır. 1924’te SSCB’nin hakimiyetini tanımak zorunda kalmıştır. Sovyet Rusya döneminde de Türkmenler bağımsızlıklarını kazanabilmek için birçok kez isyan girişiminde bulunmuşlarsa da hareketleri sert bir şekilde bastırılmıştır. Türkmenistan Sovyet Rusya’nın hammadde kaynağı olarak gördüğü Türkî Cumhuriyetlerdendir. Petrol, doğal gaz ve pamuk bunların başında …

Özbekistan 1917’de Çarlık Rusyası’nın yıkılmasından sonra Özbekistan’da kurulan geçici hükümet 1918’de Ruslar tarafından yıkılmıştır. Özbekistan’da başlayan “Basmacılık Hareketi”de başarısız olunca Özbekler 1924 yılında SSCB hakimiyetine girmişlerdir. Gorbaçov tarafından Özbekistan Komünist Partisi liderliğine getirilen İslam Kerimov SSCB’nin dağılma sürecinden de yararlanarak bağımsızlığını ilan etmiştir. (1 Eylül 1991) Özbekistan, bağımsızlığını kazandıktan sonra gelişmiş ülkelerle ekonomik işbirliğine yönelmiştir. Türkiye ile olan ilişkileri de …

KIRGIZİSTAN Kırgızlar Rusların hakimiyetine giren ilk Türk topluluğudur. 1881 Kırgızistan’daki Rus hakimiyeti SSCB döneminde de devam etmiştir. SSCB’nin dağılma sürecinde Kırgızlar da siyasal alanda örgütlenmeye başladılar. Önce 24 küçük siyasi grubun birleşmesiyle Kırgızistan Demokratik Hareketi oluşturuldu Kırgızistan Parlamentosu “Demokrasi ve Milli Birlik Deklarasyonu” yayımladı. 1990 sonbaharında yapılan seçimlerde Askar Akayev cumhurbaşkanı seçildi. 31 Ağustos 1991’de de bağımsızlığını ilan etti. Türkiye …

KAZAKİSTAN Çarlık Rusyası’nın yıkılmasıyla bağımsız olan Kazaklar 1920’de bu kez de SSCB egemenliğine girmek zorun­da kalmışlardır. Sahibi olduğu yeraltı kaynakları bakı­mından SSCB sanayisinin hammadde kaynağı olarak nitelendirilmişlerdir. SSCB’nin dağılmasıyla Nursultan Nazarbayev’in li­derliğinde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. (16 Aralık 1991) Kazakistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk devlet Türkiye olmuştur. Kazakistan sahip olduğu petrol, uranyum, demir, altın, kurşun rezervleri bakımından önemli bir ekonomik güce sahiptir. …

Asyada Yeniden Yapılanma Azerbaycan Çarlık Rusyası’nın yıkılmasından sonra Mehmet Emin Resulzade önderliğinde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Ancak SSCB yönetimi, Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanımayarak topraklarını işgal etmiştir. Azerbaycan’daki SSCB hakimiyeti 18 Ekim 1991 yılma ka­dar sürdü. Bu tarihte SSCB’nin dağılmasıyla “Halk Cephesi”nin lideri Ebulfeyz Elçibey önderliğinde tek­rar bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Türkiye Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk devlet olmuştur. Gerek Ebulfeyz Elçibey gerekse ondan sonra …

Dağlık Karabağ Sorunu 1823’teki nüfusunun %75’i Azeri Türklerinden oluşan Karabağ bölgesinde Azeriler ve Ermeniler birlikte ya­şamaktaydı. Gerek Çarlık Rusyası gerekse de SSCB döneminde izlenen iskan politikalarıyla 20.yüzyılın sonlarında nüfus haritası tersine dönmüş Ermeniler çoğunluğu ele geçirmiştir. Nüfus çoğunluğunu ele ge­çiren Ermeniler bu kez de Karabağ’ı kendisine bağla­mak isteyince iki topluluk arasında savaş kaçınılmaz bir hale gelmiştir. Çoğunluğu Ermenilerden oluşan Karabağ …

Asyada Yeniden Yapılanma Özet Türk Cumhuriyetleri Bağımsız Oluyor 1917 yılında gerçekleşen Bolşevik İhtilali ile Rusya’da Çarlık yıkılmış yönetime Bolşevikler gelmiştir. Bolşeviklerin “Milletler kendi kaderlerini belirleyebilecekler ve bağımsız devletler kurabilecekler” söylemleri son­rası uzun yıllar Çarlık Rusyası’nın hakimiyeti altında kalmış Türk topluluklarında da bağımsızlık umudu art­mıştır. Ancak Sovyet Rusya, Türklerin bağımsızlıklarını tanımayarak topraklarını işgal etmiştir. Türk toplumlarının elinde bulunan değerli maden yatakları, …

SSCB’DE DEĞİŞİM VE SONUÇLARI SSCB’de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri için tıklayınız. SSCB nin Dağılması Özet için tıklayınız. SSCB’nin Dağılmasının Doğu Avrupaya Etkileri için tıklayınız. SSCB’nin Dağılmasının Dünya Güçler Dengesi Üzerine Etkileri Soğuk Savaş Döneminde ABD önderliğindeki Batı Bloğu’na karşı SSCB önderliğindeki Doğu Bloğu den­ge unsuru oluşturmaktaydı. Bağlantısızlar Hareketi’ni oluşturan devletler ise bu denge unsurunda fazla be­lirleyici olamamışlardır. SSCB’nin dağılması ABD’yi …

SSCB’DE DEĞİŞİM VE SONUÇLARI SSCB’de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri için tıklayınız. SSCB nin Dağılması Özet için tıklayınız. SSCB’nin Dağılmasının Doğu Avrupa’ya Etkileri İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Doğu Avrupa SSCB’nin etkisi altına girmiştir. Sovyet hegomanyasına karşı ilk tepki gösteren devletler Çekoslovakya, Macaristan ve Polonya olmuştur. (1953-1956) Gorbaçov’un “Her ulus istediği kalkınma yolunu şeçme, kendi kaderini tayin etme topraklarını ve insan kaynaklarını …