Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
İlk Türk Devletlerinde Hukuk konu anlatımımızın sonunda ki konu anlatım videosuna bakmanı tavsiye ederim.
İlk Türk Devletlerinde Hukuk
Türklerin adet, gelenek ve göreneklerinden oluşan yazısız hukuklara ‘töre’ (türe) denilirdi. Törede yer ve zamana göre, meclisin onayı ile hakan tarafından değişiklik yapılabilirdi. Bununla beraber, törenin anayasa niteliğinde, adalet, eşitik ve iyilik gibi değişmez ilkeleri vardı. Bütün devlet işleri töreye göre yapılırdı. Günlük hayatta ve aile içinde bile törenin dışına çıkılamazdı.
Devlete başkaldırma, ordudan kaçma, adam öldürme ve namusa tecavüz etme gibi büyük suçların cezası idamdı. Hırsızlara çaldığı nesnenin on katı ödetilirdi. Daha hafif suç işleyenler ise on güne kadar hapiste kalırdı.
Uygurlarla birlikte hukuk daha sağlam ve şekilci bir nitelik kazanmıştır. Ticaret hayatının gelişmesi, kişiler arasındaki ilişkilerin ‘kanıtlanabilir’ nitelikte olmasını gerektirdiğinden yazılı ve tanıklı sözleşmeler önem kazanmıştır. Turfan şehrinde bulunan binlerce belgenin çoğu hukuk metinleridir. Bu durum Türklerin eski dönemlerden itibaren yazılı hukuka önem verdiklerini göstermektedir.
UYARI!!!
Türklerde ceza işlerinin kesin hükme bağlanması ve devlet tarafından takip edilmesi toplumda ‘kan gütme’ geleneğini engellemiştir.
