Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Barış İçinde Bir Arada Yaşama – Bağlantısızlık Hareketi
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra sömürgelerin bağımsızlık hareketleri sonucunda uluslararası ilişkilerde 5 yeni bir güç ortaya çıktı. Batı-Doğu Blokları dışında kalan bu bağlantısızlar oluşumuna, Kore sorununda bağlantısızlığını ilan eden Yugoslavya, Hindistan ve Mısır öncülük yaptı.
Sömürgeciliğe karşı ulusların yazgılarını belirlemesini savunan 24 Asya ve Afrika ülkesi ilk defa Endonezya’nın Bandung şehrinde toplandı (1955). Amaç, SSCB ve ABD karşısında nükleer tehlikelere karşı, oluşumda yer alan devletlerin varlığını korumak üzere birlik ve dayanışmayı sağlamaktı. Bandung’ta alınan kararlardan en etkili olanı, 1954’te Çin ve Hindistan arasında kabul edilip dünyaya açıklanan “barış içinde birarada yaşamanın beş ilkesi” konusundaki anlaşmaydı.
Beş ilke:
– Askeri ittifaklardan uzak durma
– Kendi ülkelerinde başkalarına askeri üs kurma izni vermeme
– İkili ittifaklara girmeme
– Ulusal kurtuluş savaşlarına destek olma
– Siyasi bağımsızlığı gözetme
Bandung Konferansı, “Bağlantısızlar” anlayışını ortaya çıkarsa da Doğu ve Batı Blokları karşısında etkin bir güç olamadı. Konferans tam bir birlik kuramasa da Afrika ve Asya ülkeleri arasında dayanışma düşüncesine temel olmuştur.
Bağlantısızların ilk örgütlü toplantısı Yugoslavya’nın başkenti Belgrad’da yapıldı (1961).
25 ülkenin katıldığı toplantı sonunda bir deklarasyon ile ABD ve SSCB’ye hitaben bir barış çağrısı yapıldı. Bu toplantıyla “Bağlantısızlar Hareketi” resmen başlamış oldu.
Deklarasyonda;
– Her türlü kolonicilik ve sömürgeciliğe karşı çıkılması
– Ulusal bağımsızlıkların desteklenmesi
– Kongo, Angola ve Cezayir’in bağımsızlığının desteklenmesi
– Güney Afrika’daki ırk ayrımcılığına son verilmesi
– Filistin halkının haklarının tanınması
– Genel bir silahsızlanmaya gidilmesi
– Yabancı askeri üslerin kaldırılması
– Nükleer silahlanmaya son verilmesi
– Çin’in BM’ye kabul edilmesi
– Büyük devletlerin en kısa sürede silahlanma anlaşması yapması
kararları alındı.
Bağlantısızların ikinci toplantısı 1964’te Mısır’da yapıldı. Barış ve uluslararası işbirliği programı yayınlandı. Yabancı üslerin kaldırılması, nükleer silahların yasaklanması, devletlerin egemenlik haklarına karışılmaması, yani sömürü düzenine karşı mücadele edilmesi, Kıbrıs’ta ulusal iradenin yazgıyı belirlemesi istendi.
Zambiya’nın başkenti Lusaka’da 1970’te yapılan zirve toplantısına 54 ülke katıldı.
Dördüncü Bağlantısızlar zirvesi 2006’da Küba’da 118 ülkenin katılımıyla gerçekleşti. Bu katılım, dünya nüfusunun %55’ine, BM üyelerinin yaklaşık 3’te ikisine denk geliyordu.
