Hint Deniz Seferleri ve Osmanlı’nın Başarısız Olmasının Sebepleri

Hint Deniz Seferleri, Portekizlilerin Hindistan’da sömürgeler elde etmesi, Osmanlı’nın elinde ki ticaret yollarına zarar vermesi üzerine Umman Denizi ve Hint Okyanusu’na yapılan seferlere verilen addır. Seferlerin geneli değerlendirildiğinde başarısız olunmuştur. Osmanlı açısından kardan çok zarar getirmiştir.

TAVSİYE: Konuya başlamadan önce Kanuni döneminde yapılan diğer deniz seferlerine göz atmak konu bütünlüğü açısından fayda sağlayabilir. Kanuni Dönemi Akdeniz Hakimiyeti İçin Yapılan Seferler

Hint Deniz Seferleri
Hint Deniz Seferleri Güzergahı
Seferlerin tarihi1538-1553
Devrin padişahıKanuni Sultan Süleyman
Hint Deniz Seferlerine katılan Osmanlı amiralleriHadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Koca Murat Reis, Seydi Ali Reis

İçindekiler

Hint Deniz Seferlerinin Sebepleri

Hint Deniz Seferlerinin düzenlenmesinin sebepleri şunlardır:

  • Coğrafi keşifleri başlatan Portekizliler, Ümit Burnu yolunu bularak Hindistan’da sömürgeler elde ettiler. Hint deniz ticaretini denetimleri altına aldılar.
  • Aden ve Basra Körfezi’ni kapatan Portekizliler Baharat yolunu işlemez hale getirdiler. Bu durum Osmanlı gümrük gelirlerinde büyük düşüşe sebep oldu.
  • Hindistan’daki Müslüman tüccarların faaliyetlerine engel olmaya başladılar.
  • Hindistan’daki Müslüman Gücerat hükümdarının Kanuni’den yardım istemesi.

Bu sebepler üzerine Kanuni döneminde 1538-1553 yılları arasında Hindistan’a 4 sefer düzenlendi. Bu seferler;

1. Sefer – Hadım Süleyman Paşa (1538): Süveyş tersanelerinde yaptırılan 76 gemi ile yola çıkan Hadım Süleyman Paşa Aden ve Arap Yarımadası’nın güneyinden Hindistan’a ulaştı. Yardım talep eden Gücerat hükümdarının ölümüyle yerine geçenler Portekizliler ile işbirliği yapınca geri dönmek zorunda kaldı.

Birinci sefer sonucunda; Yemen ve Aden alındı; Sudan ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlı topraklarına katıldı.

2. Sefer – Piri Reis (1551): Portekizlilerin, Kızıldeniz’e baskınlar yapması üzerine Piri Reis sefere gönderildi. Kızıldeniz’i Portekizlilerden temizleyen Piri Reis, Hürmüz Boğazı’nı da açarak donanmasıyla Basra’ya geldi.

Büyük bir Portekiz donanmasının bölgeye geldiğini duyan Piri Reis, donanmayı Basra Körfezi’nde bırakarak 3 gemi ile Mısır’a döndü. Ağır eleştirilere maruz kalan Piri Reis, 1554’te idam edildi.

İkinci sefer sonucunda; Arabistan’ın güneyindeki Maskat ele geçirildi. Lakin Osmanlı donanması Basra’da kaldı.

Uyarı: Piri Reis, bir dünya haritası çizmiş ve Kitabı Bahriye adlı kitabı yazmıştır.

3. Sefer – Murat Reis (1552): Donanmayı Kızıldeniz’e geri getirmekle görevlendirilen Koca Murat Reis, Portekizlilere karşı başarılar kazansa da donamayı getirmeyi başaramadı.

4. Sefer – Seydi Ali Reis (1553): 1553 yılında Basra Körfezi’ne gönderilen ve donanmayı kurtarmakla görevlendirilen Seydi Ali Reis‘tir. Donanmadan kalan 15 gemiyi onaran Seydi Ali Reis, 2 Portekiz donanmasını atlatarak Güney Arabistan kıyılarından yoluna devam etti.

4. Hint Deniz Seferi
Maskat açıklarında Seydi Ali Reis’in kadırgaları ile Portekiz gemileri savaş halinde. Kaynak

Lakin karşılaştığı fırtına onu doğuya doğru sürükledi. Hindistan’a gitmek zorunda kalan Seydi Ali Reis, 6 gemi ile denizden Kızıldeniz’e dönemeyeceğini anlayınca gemileri satarak kara yoluyla İstanbul’a döndü. (1557)

Uyarı: Seydi Ali Reis, Mir’atü’l Memalik (memleketlerin aynası) kitabını yazmıştır.

Hint Deniz Seferlerinin Başarısız Olmasının Nedenleri

Osmanlı Devleti, Hint deniz seferlerinden istenilen başarıyı elde edemedi. Bunun nedenleri:

  • Gemilerin okyanus şartlarına dayanıklı olmaması, gemicilerin okyanus şartlarını bilmemesi.
  • Hint emirleri ve Müslüman hükümdarların birbirleriyle mücadele etmesi ve Osmanlı Devleti’ne karşı Portekiz ile işbirliğine gitmesi,
  • Osmanlıların bölgenin ekonomik önemini tam olarak anlayamaması ve buraya kendine dair bir amaçla değil de sadece Müslümanlara yardım için gitmesidir.
  • Osmanlı’nın bölgenin ekonomik önemini anlayamamasına karşın Portekizlilerin bölgenin ekonomik önemini fark etmeleri.

EK BİLGİ: Osmanlı donanmasının ağırlık merkezi Akdeniz’di. Bu sebeple Osmanlı gemiciliği Akdeniz şartlarına uygun gemiler hususunda gelişmişti. Bunlarda ağırlıklı olarak kadırga tipi gemilerdi. Bu gemiler okyanus dalgaları ve okyanuslarda oluşan fırtınalar karşısında çaresiz kalıyordu. Ayrıca Portekizlilerle yaşanan savaşlarda kalyonların yüksekliği kadırgalara dezavantaj olarak dönüyordu.

Hint Deniz Seferlerinin Sonuçları

Hint Okyanusu’nda Portekizlilerle yapılan üstünlük mücadelesinin sonuçları şunlardır:

  • Arap Yarımadası, Kızıldeniz, Basra Körfezi, Eritre, Sudan ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlı topraklarına katılmıştır.
  • Hint Okyanusu’nda Portekizlilerin faaliyetlerine engel olunamadı.
  • Baharat Yolu işlevini kaybetti.
  • Seferler sırasında büyük paralar harcanması Osmanlı’nın ekonomik sıkıntılar yaşamasına sebep oldu.

Seferler sonrası yaşanan ekonomik sıkıntılar Osmanlı’yı para tağşişine itti. Para tağşişi ile ilgili güzel bir yazımız var, bir bak istersen. Para Tağşişi Nedir? Kısaca


Sıkça Sorulan Sorular

Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1538 yılında başlayana Hint Deniz Seferleri Portekizlilere karşı yapışmıştır. 4 sefer nihayetinde Hint Okyanusu'nda ki üstünlük mücadelesini Portekizliler kazanmıştır.

Hint Deniz Seferleri Kanuni Sultan Süleyman döneminde gerçekleşmiştir. Bunun yanında bir de II. Selim döneminde yapılan Açe (Sumatra) Seferi bulunmaktadır.

Baharat yolundan elde edilen gümrük gelirleri Osmanlı hazinesinin önemli kalemlerindendi. Coğrafi keşifler neticesinde Hint Denizi'ne gelen Portekizlilerin hem Yeni Baharat Yolu'nu açmaları hemde eski Baharat Yolu'nu kapatmaları Osmanlı ekonomisine zarar verdiğinden Osmanlı Hint deniz seferlerine başlamıştır.

Hint Deniz Seferleri sonucuna Portekizlilerin bölgeden çıkarılamaması Baharat Yolu'nun devre dışı kalmasına Osmanlı hazinesinin gelirlerinin azalmasına sebep oldu. Seferler için hazineden harcanan paralar da Osmanlı ekonomisinin bozulmasıyla sonuçlandı.

Tavsiye Konular

Cezayir’in Osmanlı Devleti’ne Katılması 1533

Cezayir’in Osmanlı Devleti’ne katılması, Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1533 yılında Barbaros Hayreddin Paşa vasıtasıyla gerçekleşmiştir. …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir