Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
9. sınıf tarih dersi Gücün Meşruiyet Kaynağı konusu dahilinde olan Kut Anlayışı ile ilgili konu anlatımımıza hoşgeldiniz.
İçindekiler
Kut İnancı Nedir? Kısaca
Gök Tengri tarafından verildiğine inanılan devleti yönetme yetkisidir.
Kut, kağanın kanındadır. Hanedan ailesinin erkek soyunda bulunur. Hunlarda Tu-ku, Kök Türklerde Aşina, Uygurlarda Yağlakar aileleri kut sahibidir.
Kut İnancının Türk Siyasi Hayatına Olumlu Etkileri
- Devleti yönetme yetkisinin Kağan‘a Gök Tengri tarafından verildiğine inanılması ve Kağan’ın Tenrinin yeryüzündeki temsilcisi olarak görülmesi halkın Kağan’a itaat etmesini sağlamıştır.
- Taht için yapılan mücadele sonrasında kazanan en güçlü olacağından devletin başına geçtiğinde devlet yönetimi bu durumdan olumlu etkilenmiştir.
ÖNEMLİ NOT: Kut’un Hakan’a yüklediği önemli görevler vardır. Şayet bunlar yerine gelmemişse itaat ortadan kalkar. Örneğin Tapo Kağan’ın Budizmi halka benimsetmeye çalışması sonucu itibarını kaybetmesi gibi
Kut İnancının Türk Siyasi Hayatına Olumsuz Etkileri
Kut anlayışında kut sahibi ailenin erkek soyunun tamamının tahta geçme hakkı vardır. Dolayısıyla “Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.” anlayışı hakimdir. Kağan öldükten sonra tahta kimin geçeceği ile ilgili bir kural yoktur. (Veraset sistemi belirsizdir.) Bu durum taht kavgalarına, devletin zayıflamasına ve hatta yıkılmasına sebep olmaktadır.
Kut sahibi hanedan üyelerinin birbirleri ile mücadeleye girişmeden devleti uyumlu olarak yönettikleri dönemler çok azdır. Örneğin;
I. Kök Türk – Bumin Kağan, İstemi Yabgu Dönemi
II. Kök Türk – Bilge Kağan – Kültiğin Dönemi
Büyük Selçuklu – Tuğrul ve Çağrı Bey Dönemi
OKUMA TAVSİYESİ: Kut Anlayışı Maddeler Halinde
