Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Esham Sistemi
18. yy.da Osmanlı ekonomisi daha da bozuldu. Bu durumda tımar sisteminin bozulması, savaşların uzun sürmesi ve başarısızlıkla sonuçlanması büyük etkendi. Büyüyen bütçe açığına karşı Osmanlı 1775 yılında esham sistemini uygulamaya başladı. 3. Mustafa döneminde başlayan esham uygulaması 1860’lara kadar devam etmiştir.
Esham sistemi malikane sisteminin devamı niteliğindedir. Mukataa adıyla bilinen vergi kalemlerine ait yıllık gelirler, sehimler halinde dilimlere ayrılıyordu. Bu bölümlere ayrılan kısımlara muacele adı veriliyordu ve peşin para karşılığında satılıyordu. (İç borçlanma)
Herkes sehim satın alabiliyordu. Satın aldığı miktarın %10’u kadar (veya %5) harçları hazineye yatıran kişi kendi adına düzenlenen sehmine sahip olabiliyordu. Kişiler kendi aralarında sehimleri birbirlerine satabiliyorlardı. Sahibi ölen sehim ise sahipsiz kalır ve hazineye devredilirdi. Mirasçılara herhangi bir ödeme söz konusu değildi.
