Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Türk veraset sistemi belirsizdir. Osmanlı Devleti’ne kadar değişikliğe uğramamıştır. Peki Türk veraset sisteminde değişiklik yapan padişahlar hangileridir? Osmanlı Devleti döneminde ne gibi değişiklikler yapılmıştır? sorularına cevap arayacağız.
İçindekiler
Türk Veraset Sistemi Hakkında Kısa Bilgi
Veraset Sistemi Nedir? Bir devletin başına kimin geçeceğini belirleyen kurallar bütünüdür.
Türk veraset anlayışının temelini kut inancı oluşturur. Kut, Kök Tengri tarafından verilen devleti yönetme yetkisidir. Türk Kağan’ın erkek soyundan gelen ve Türk anadan doğan tüm akrabalarında kut bulunur.
Çinli anadan doğan hanedan üyeleri tahta geçemez. Bu Türk devletlerinde ki ulusçu yapının kanıtıdır.
Türk veraset sisteminde kut sahibi olan hanedan üyerinden hangisinin başa geçeceğine dair bir kural yoktur. Ülke hükümdar ailesinin ortak malıdır. Yani Türk veraset anlayışı belirsizdir.
Veraset anlayışı diğer Türk devletlerinden farklı olan tek Türk devleti Memluk Devleti’dir. Memluk Devleti’nde başarılı komutanlar tahta geçer.
Kut Anlayışı ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek istersen şuraya bakabilirsin. Kut Anlayışı Nedir? Kut İnancının Türk Siyasi Hayatına Etkileri Nelerdir?
Osmanlı Devleti’nde Veraset Sisteminde Değişiklik Yapan Padişahlar
Türk veraset sisteminde ki bu belirsizlik Türk devletlerinde taht kavgalarına ve devletlerin güçten düşüp yıkılmasına sebep olmuştur.
Bu aksaklığı çözmek isteyen Osmanlı padişahları veraset sisteminde değişikliğe gittiler. Bu padişahlar ve yaptıkları değişiklikler şöyledir;
- I. Murat: Ülke hanedanın ortak malıdır anlayışını kaldırarak “Ülke padişah ve oğullarınındır” anlayışını getirmiştir.
- Fatih Sultan Mehmet: “Ülke padişahın malıdır” anlayışını getirmiştir. Kanunname-i Ali Osman‘da devletin bekası için kardeş katli vaciptir diyen Fatih merkeziyetçi bir yapı sağlamıştır.
- I. Ahmet: “Ekber ve Erşed”” usulünü getirmiştir. Yani tahta en büyük ve en olgun geçer. Böylece taht kavgalarını önlemeyi amaçlamıştır.
Şimdi bu konuyla alakalı biraz soru cevaplayalım.
3. Osmanlı padişahı 1. Murattır. Tahta geçince kardeşleri Şehzade Halil ve İbrahimi öldürtmüştür.
1. Murat'tır. Oğlu Savcı Beyi katletmiştir.
Fatih Sultan Mehmet, Kanunname-i Ali Osman ile kardeş katlini yasalaştırmıştır.
3. Mehmet 19 kardeşi ve daha sonra oğlu Şehzade Muratı boğdurmuştur.
1. Ahmet
Memluk Devleti
Osman ve Orhan Gazi döneminde . 1. Murat ile birlikte ülke padişah ve oğullarınındır anlayışı hakim olmuştır.
1. Murat, 1. Mehmet, 1. Ahmet
Ülke padişah ve oğullarınındır anlayışı getirmiştir.
En büyük ve en olgun şehzadenin tahta geçtiği ekber ve erşed usulü uygulanmaya başlamıştır.
