Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Mondros Mütarekesi ile savaştan çekilen Osmanlı açısından Sevr Antlaşması 1. Dünya Savaşı’nı tamamen bitirmiştir.
1. Dünya Savaşı sonrası yapılacak olan antlaşmalar İtilaf devletleri tarafından Paris Barış Konferansında belirlenmişti. Yenen devletlerin yenilen devletlere imzalattığı ağır şartlı antlaşmalar şöyleydi. Almanya ile Versay, Avusturya ile Sen Jermen, Macaristan ile Triyannon, Bulgaristan ile Nöyyi
Sevr haricinde 1. Dünya Savaşı sonunda imzalanan mütareke ve barış antlaşmaları ile bilgi edinmek için şu yazıya bakabilirsin. 1. Dünya Savaşı Sonunda İmzalanan Ateşkes ve Barış Antlaşmaları
İçindekiler
Sevr Antlaşması’nın Geç İmzanmasının Sebebi
Yukarıda linkini verdiğimiz yazıda da görüldüğü üzere ittifak devletleri arasında en son barış antlaşması imzalanan devlet Osmanlı Devleti’dir. Bunun temel sebebi itilaf devletlerinin Osmanlı’yı paylaşma konusunda anlaşamamalarıdır.
Hatırlanacağı üzere 1. Dünya Savaşı öncesi yapılan gizli antlaşmalar gereği İzmir ve çevresi İtalya’ya verilecekti. Ancak bölge de güçlü bir İtalya yerine kukla bir Yunanistan’ı tercih eden İngiltere, İzmir ve çevresini Yunanistan’a verdi.
Elbette ki en önemli sebep Türk halkının göstermiş olduğu tepkidir.
Sevr Antlaşması Nedir?
Osmanlı Devleti ile itilaf devletleri arasında imzalanan antlaşmadır.
| Tarihi | 10 Ağustos 1920 |
| Sevr Antlaşması nerede imzalandı? | Fransa’nın başkenti Paris yakınlarında bulunan Sevr kasabasında bir porselen fabrikasında imzalandı |
| Sevr Antlaşması’nı Osmanlı adına kimler imzaladı? | Damat Ferit tarafından görevlendirilen Hadi Paşa, Reşat Halis Bey ve Rıza Tevfik tarafından imzalandı. |
Sevr Antlaşması’nın İmzalanması
Sevr’in Taslağı Belirleniyor
Müttefikler Sevr Antlaşması’nın esaslarını belirlemek için İtalya’da San Remo Konferansı’nı düzenlediler. (18-26 Nisan 1920) Bu konferansta Osmanlı topraklarının ve Ortadoğu petrollerinin nasıl paylaşılacağı görüşüldü ve Sevr Antlaşması’nın taslağı oluşturuldu.
Müttefikler San Remo’da Osmanlı delegasyonunu hiç bir şekilde konuşturmadı ve Wilson Prensiplerini dikkate almadı.
Konferansta hiçbir şekilde Anadolu’da yaşanan siyasal gelişmeler dikkate alınmadı. Müttefikler hala Osmanlı’yı muhatap kabul ediyordu.
Ahmet Tevfik Paşa Sevr Görüşmelerinde
22 Nisan’da Osmanlı hükümeti Paris’e davet edildi. Sevr Antlaşması’ın metni 11 Mayıs tarihinde Ahmet Tevfik Paşa başkanlığında ki Osmanlı Heyetine ve basına verildi. Tevfik Paşa bağımsızlık prensipleriyle örtüşmeyen antlaşmayı imzalayamayacağını bildirdi.
Ahmet Tevfik Paşa ilerleyen dönemlerde tekrar sadrazam olacak ve tarihe son Osmanlı Sadrazamı olarak geçecektir. Sultan Vahdettin’in yurttan ayrılması ile birlikte mührü teslim edemeyecek ve mühür ailesinde kalacaktır. Onun ile ilgili kitap okumak isterseniz Büyükbabam Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa
İtilaf Devletleri Anlaşma İçin Bastırıyor
Anlaşma imzalanmayınca müttefikler Yunanistan’ın Anadolu’nun içlerine doğru ilerlemesine karar verdiler. 21 haziranda harekete geçen Yunan ordusu 8 Temmuz’da Bursa’yı ele geçirdi. 16 Temmuz’da Osmanlı’ya antlaşmayı imzalaması için 10 gün süre verildi.
Yunanlıların 20 temmuzda bütün Trakya’yı işgal etmesi Osmanlı Devleti’nde paniğe sebep oldu. (Edirne’de bulunan 1. Kolordu Komutanı Cafre Tayyar Paşa esir düştü.)
Saltanat Şurası’nın Antlaşmayı Onaylaması
22 temmuzda sarayda toplanan Saltanat Şurası’nda bulunan üyelerden Topçu Feriki Rızâ Paşa hariç herkes antlaşmanın kabul edilmesi yönünde fikir bildirdiler. Bir heyet oluşturularak Paris’e gönderilmesine karar verildi.
Vee İmza
Sevr Antlaşması’nı imzalayan devletler:
Britanya, Fransa, İtalya, Japonya, Ermenistan, Belçika, Yunanistan, Hicaz Krallığı, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı, Çekoslovakya ile mağlup Osmanlı İmparatorluğu
Osmanlı adına Sevr Antlaşması’nı imzalayanlar:
Bağdatlı Mehmed Hâdî Paşa, Rıza Tevfik Bey ve Reşat Halis Bey tarafından imzalandı.
Sevr Antlaşmasını İmzalamayan Devletler
ABD ve Sovyetler Birliği antlaşmayı imzalamamıştır. ABD’nin imzalamama sebebi; Osmanlı ile savaşmaması, SSCB’nin imzalamama sebebi Milletler Cemiyeti‘ne üye olmamasıdır.
Sevr Antlaşması’nın Maddeleri
433 maddeden oluşan anlaşmanın maddelerinden önemli olanları için bir harita, bir de önemli maddeler yeterlidir kanımca.
Sevr Antlaşması’nın tam metnine bakmak isteyebilirsin. https://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/11/6-Sevr.pdf
Sevr Antlaşması’nın Sonuçları
- Kağıt üstünde varlığını sürdüren Osmanlı sömürgeye dönüşmüştür.
- Sevres, Türk Milleti’nin mücadele ve birlik duygusunu arttırmış, İstanbul’dan ümidi kesenler Ankara’da doğan hareketin etrafında kenetlenmişlerdir.
- 19 Ağustos 1920’de TBMM bu antlaşmayı imzalayan ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.
- Damat Ferit Hükümeti düşmüş ve Tevfik Paşa Hükümeti kurulmuştur.
Buraya kadar sabırla okuduğunuza göre en sonda bulunan soruları cevaplamayı unutmayınız.
Sevr Antlaşması’nın Önemi ve Özellikleri
- Osmanlı’nın imzaladığı son antlaşmadır.
- Bu antlaşmayı padişah, hükümet ve Osmanlı parlamentosu imzalamamıştır.
- Hukuken geçersizdir.
Sevr Antlaşması’nın hukuken geçersiz olmasının sebebi: Osmanlı anayasası Kanun-i Esasi’ye göre bir antlaşmanın geçerli olabilmesi için Meclis-i Mebusan tarafından onaylanması gerekir. Oysa ki Mebusan Meclisi 11 Nisan 1920’de bir daha açılmamak üzere kapatılmıştı. Türk Milleti’nin yegane temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi’nin de böyle bir ölüm fermanını imzalaması mümkün değildir.
- Misak-ı Milliye ve Wilson Prensiplerine aykırıdır. Türklerin çoğunlukta olduğu pek çok bölge başka uluslara verilmiştir.
- Ölü doğmuş ve uygulanamamıştır. Türk milleti Kutuluş Savaşı’nı kazanarak Lozan Antlaşması’nı imzalamıştır.
Bu özelliği ile Sevres, Ayastefanos Antlaşması’na benzer. Osmanlı tarihinde bu şekilde imzalanıp yürürlüğe girmeyen antlaşmalar var mı sorusu aklına geldiyse, buyur. Osmanlı Tarihinde Yürürlüğe Girmeyen Anlaşmalar
- 1. Dünya Savaşı sonrası imzalanan antlaşmalar arasında yürürlüğe konulamayan tek antlaşmadır.
- Osmanlı bu antlaşmayı imzalayarak “milletin iradesi” ile ters düşmüştür.
- Sevr Antlaşması’nda sonra Ümmetçilik, Turancılık ve Osmanlıcılık düşüncesi önemini kaybetmiş Türk Milliyetçiliği önem kazanmıştır.
Sevr Antlaşmasıdır. İtilaf devletleri Osmanlıyı paylaşma konusunda anlaşamadıklarından anlaşma gecikmiştir.
San Remo Konferansında
Geçerli olabilmesi için 1908 Anayasasına göre Osmanlı Meclisi tarafından onaylanması gerekiyordu. Oysa ki Osmanlı Meclisi Mebusanı kapatılmıştı.
Yunanlılar Anadolu içlerine ilerlemeye başladılar. Bursayı aldılar. Daha sonra Trakyayı işgal ettiler.
Damat Ferit Hükümeti
Sevrin geçersizliğini kabul eden ilk devlet Ermenistan, ilk büyük Avrupa devleti Rusya, ilk itilaf devleti Fransadır.
Lozan Barış Antlaşmasının imzalanması ile.
Her iki antlaşmada ölü doğmuş, yürürlüğe konulamamıştır.
İslamcılık, Turancılık ve Osmanlıcılık
Saltanat Şurası
