Balta Limanı Antlaşmasının Maddeleri ve Önemi

Balta Limanı Antlaşması, 1838 yılında İngiltere ile Osmanlı arasında imzalanan ticaret antlaşmasıdır. Bu antlaşma ile Osmanlı yarı sömürge durumuna gelmiştir.

KPSS hazırlığı yapan arkadaşım, konu sınav için kıymetli, sende bunun farkındasın.

En son da konu anlatım videosu var. Bir bak derim. Balta Limanı Antlaşması için direk dakika verin Hocam, tıklayıp gideyim diyorsan buyur. 21:55‘te. 🙂

Antlaşmanın Tarihi	16 Ağustos 1838
Tarafları	Osmanlı Devleti X İngiltere (Birleşik Krallık)
Hangi padişah döneminde yapıldı?	2. Mahmud

Balta Limanı Antlaşmasının Sebebi

Baltalimanı Antlaşması’nın imzalanma sebepleri temelde iki madde ile kısaca özetlenebilir.

1. Sanayileşen İngiltere’nin İngiltere’yi pazar olarak görmesi.
2. Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı’nın etkileri.

Şimdi bu iki sebebi açıklayalım.

Sanayi inkılabını yapan İngiltere Osmanlı’yı hem pazar hem de hammadde kaynağı olarak görüyordu. Lakin Osmanlı, 2. Mahmud döneminde 1826’dan itibaren yed-i vahid sistemini uygulamaya koymuştu. Böylece Osmanlı kendi ihtiyaç duyduğu yerli hammaddelerin yurt dışına çıkmasını engellemeye çalışıyordu. Bu durum İngiliz çıkarlarına ters düşüyordu.

OKUMA TAVSİYESİ: Yed-i Vahid Nedir? Hangi Antlaşmayla Kaldırıldı?

Kavalalı İsyanı’nın da Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın yapılmasında etkisi vardı. İngiltere, Doğu Akdeniz’deki çıkarları çerçevesinde Kavalalı’nın güçlenmesinden rahatsızdı. Bir de Osmanlı Kavalalı’ya karşı Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşması’nı yapınca Osmanlı, dolayısıyla İngiltere’nin Doğu Akdeniz’deki çıkarları Rus tehdidi altına girdi.

OKUMA TAVSİYESİ: Hünkar İskelesi Antlaşması Özeti

Osmanlı’da Kavalalı’ya karşı İngiltere’nin de desteğini almak adına Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nı yaptı.

Balta Limanı Antlaşmasının Maddeleri

• Var olan kapitülasyonlarla garanti edilen tüm haklar ve imtiyazlar süresiz olarak devam edecekti.
• İngilizler tarım ve sanayi ürünlerini Osmanlı ülkesinde istisnasız bir şekilde satabilecek veya ihraç amaçlı satın alabilecekti.
• Osmanlı Devleti tüm tekelleri kaldıracak ve “tezkere” uygulamasına son verecekti.
• İngiltere ve sömürgelerinde üretilen tüm mallar, değerleri üzerinden %3 gümrük vergisi ödenmek koşuluyla Osmanlı ülkesine girebilecekti. Eğer mal içeride satılacak olursa ilaveten %2’lik ek bir vergi alınacaktı.
• Herhangi bir malı Osmanlı toprağında satın alan İngiliz tüccar, tüm iç gümrüklerin karşılığı olarak malın değeri üzerinden % 9 vergi ödeyecekti. Eğer bu mal ihraç edecek olursa %3 oranında ek bir vergi daha ödeyecekti.
• İngiliz tüccar, Osmanlı Devleti’nin en ayrıcalıklı tüccarının yararlandığı koşullarla ticaret yapma özgürlüğüne sahip oluyordu.
• Fiyatları kuruş cinsinden tespit edilen gümrük tarifeleri daha önce 14 yılda bir yenilenirken bundan böyle 7 yılda bir yenilenecekti.

Balta Limanı Ticaret Antlaşmasının Önemi:

• Osmanlı ülkesi İngiltere’nin yan sömürgesi durumuna geldi.
• Yerli tüccarların yabancı tüccar­larla rekabet etmesi zorlaştı, yerli tüccar ticaret ha­yatından çekildi.
• Osmanlı ülkesinde üretimin azaldı, küçük işletmeler kapandı.
• İşsizliğin artmasına neden oldu.
• Esnaf dayanışma kuruluşları olan loncalar bu gelişmeler sonucunda önemini yitirdi.

Zamanın Avusturya başbakanı Metternich, Baltalimanı Anlaşması üzerine “İşte Osmanlı şimdi bitti” diyerek hayretini göstermiştir. 1858’de İngiliz iktisat tarihçisi Edward Michelson, “Yabancı ülkelerde büyük ünü olan Türk sanâyiinin birçok kolları şimdi tamamen yok olmuştur. Bunlar arasında pamuk sanâyii başta gelir ki, bunlar bütünüyle İngiliz sanâyii tarafından sağlanmaktadır. Şam’ın çelik bıçakları, Kıbrıs’ın şekeri, İznik‘in çini, Tesalya’nın iplik boya sanâyii hep yok olmuştur. Bütün bu sanâyi kollarının bugün Türk topraklarında artık izi bile kalmamıştır” diyerek düşülen acıklı hâli dile getirmiştir. Dünyaca meşhur kabiliyetli bir diplomat olan ve memlekete hayırlı bazı hizmetleri inkâr edilemeyen Reşid Paşa’nın en büyük kabahati budur.

https://www.ekrembugraekinci.com/article/?ID=289&osmanli-ticareti-ingiliz-ipote%C4%9Finde