Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
IV.MURAT DÖNEMİ ( 1623 – 1640 )
1622’de II. Osman tahtan indirilince yeniçeriler I. Mustafa’yı tekrardan tahta çıkardılar. Ancak sağlığında düzelme olmaması ve meydana gelen olumsuzluklar ardından 1623’te 12 yaşındaki IV. Murat tahta çıkarıldı. Çocuk yaşta culüs ettiği için yönetimde annesi Mahpeyker Sultan ve Veziriazam Ali Paşa’nın etkisinde kaldı. Bu dönemde Celali ve Eyalet isyanları yaygınlaştı. IV. Murat olgunluk çağına geldiğinde devlet idaresi eline aldı. Kadınların ve saray ağalarının etkilerini kırdı.
Abaza Mehmet Paşa İsyanı :
Erzurum Beylerbeyi Abaza Mehmet Paşa 1624 senesinde II. Osman’ın yeniçeriler tarafından katledilmesinin intikamını almak için ayaklandı. Üzerine sevk edilen Veziriazam Çerkez Mehmet Paşa’ya mağlup oldu . Sonra bağışlanarak Erzurum Beylerbeyliğinde bırakıldı. Bununa rağmen yine isyan etti. Üzenine sevk edilen Hüsrev Paşa tarafından yakalanarak İstanbul’a getirildi. Abaza Mehmet Paşa’nın mertliği, cirit ve silah kullanmadaki becerisi IV.Murat’ın dikkatini çekerek af edildi ve Bosna Beylerbeyliği’ne tayin olundu.
İran Savaşları :
Revan Seferi : İran’ın Anadolu’da Celali ayaklanmalarını vesile bilerek Bağdat’ı elde etmesi üzerine harp nedeni sayıldı ve İran’a harp açıldı. Taraflar arasındaki savaşlar 12 yıl sürdü. IV. Murat devlet idaresi tamamıyla ele geçirdikten sonra İran seferine çıktı. İlk seferinde Revan ve Ahıska Safevilerden alındı.
Bağdat Seferi: İran’ın saldırılarına aynı ritimde devam etmesi üzerine 1638’de Bağdat’ı fethetmeye hüküm verdi. Bağdat kuşatıldı ve alındı. İran’ın sulh istemesi üzerine 1639’da Kasr-ı Şirin Antlaşması imza attı. Antlaşmaya göre:
• Bağdat ve Musul (Irak) Osmanlıda, Revan ve Azerbaycan İran’da kaldı.
• Zağros dağları taraflar içinde hudut olarak onaylandı.
• Kafkaslar Osmanlıyla İran arasında paylaşıldı
Sonuç:
• Yaklaşık olarak bugünkü Türk-İran hududu çizildi.
• Doğu’da uzunca bir süre devam eden bir sulh çağı başladı
• Azerbaycan Türkleri ile Anadolu Türkleri arasındaki bağ koptu.
Osmanlı – Lehistan İlişkileri :
Lehistan’ın İran savaşlarını vesile bilerek Hotin antlaşmasıyla ödemesi lazım gelen vergiyi ödememesi, Lehistan himayesindeki Kazakların Osmanlı topraklarına saldırması üzerine IV.Murat bu ülke üzerine sefere çıkmaya hüküm verdi. Lehistan’ın antlaşma koşullarına uyacağı ve vergisini ödeyeceği şartı ile tekrardan sulh istemesi üzerine seferden vazgeçildi.
Osmanlı – Venedik İlişkileri :
Osmanlı-İran savaşlarından yararlanmak fikriyle Venedik, Dalmaçya kıyılarında ayaklanma çıkarmıştı. IV. Murat Venedik üzerine bir sefere hazırlanırken bağlaşık bulamayan Venedik Osmanlıdan sulh talep etmek zorunda kaldı. Savaş tazminatı ödemek yolu ile anlaşma sağlandı.
IV. Murat Duraklama devri ıslahatçı sultanlarından biridir. Celali isyanları baskı ve kuvvet faydalanılarak bastırıldı. Bozulan devlet düzeni yine sağlandı. 1640 senesinde sıhhat vaziyetinin bozulması üzerine 28 yaşında vefat etti. Tahta kardeşi I. İbrahim geçti.
