9. Sınıf Tarih Dersi Ekoyay Yayınları Sayfa 163 Cevapları

9. Sınıf Tarih Dersi Ekoyay Yayınları Sayfa 163 Cevapları

EŞ ZAMANLILIK
Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulduğu dönemde Anadolu Ön Asya ve Orta Asya’da da önemli siyasi gelişmeler yaşanmaktaydı. Aşağıdaki yazılarda bu gelişmelerin belli başlıları anlatılmıştır.
Anadolu: Selçukluların siyasi bir güç olarak ortaya çıktığı X. yüzyıl sonlarında Bizans’ın Anadolu üzerindeki hâkimiyeti oldukça zayıfladı. Müslümanların üç asırdır süren seferleri Anadolu halkını ekonomik yönden zorluklar içine düşürdü, Bizans’ın kurmuş olduğu toplumsal ve siyasi düzeni sarstı. Diğer yandan Bizans’ın askerî gücünün zayıflaması üzerine Anadolu’da merkezî otorite kayboldu ve derebeyler güç kazandı. Derebeylerin halktan ağır vergiler almaya başlaması ise Bizans halkının devletten büsbütün kopmasına neden oldu. Hatta bu ağır vergilerden kurtulmak isteyen halkın bir bölümü oturduğu yerleri terk ederek başka ülkelere göç etti.
Irak ve İran: X. yüzyılda Irak ve İran toprakları görünüşte Abbasi Devleti’ne bağlıydı. Ancak Abbasi halifeliğine bağlı bu topraklar üzerinde “emirlik” adı altında devletler kurulmuştu. Bunlardan biri olan Irak’taki Şii Büveyhoğullarıydı. Büveyhoğulları, 945 yılında Bağdat’ı işgal ederek halifeyi tutsak aldılar. Irak’ta bu gelişmeler olurken İran’da Samanoğulları Devleti egemendi. Bu devletin 999 yılında Gazneliler ve Karahanlılar tarafından yıkılmasından sonra İran topraklarının büyük bölümü Gaznelilerin eline geçti.
Orta Asya: Selçukluların siyasi bir güç olarak ortaya çıktığı X. yüzyıl başlarında Uygurlar, bölünerek iki ayrı devlet oldu. Karluklar tarafından kurulan Karahanlı Devleti bu dönemde en güçlü zamanını yaşadı. Müslüman Arapların saldırıları sonucu zayıflayan Türgişler ise siyasi varlıklarını kaybetti.

Yukarıda verilen bilgilerden yararlanarak XI. yüzyıl başlarında Anadolu, İran, Irak ve Orta Asya’nın siyasi durumunu noktalı yerlere yazınız.

Anadolu: Bizans egemenliğinde, lakin merkezi otorite zayıf, derebeyleri hakim. Ekonomi çok kötü durumda.

Irak: Abbasi Devleti’nin merkezi otoritesi zayıflayınca emirlikler kurulmuş. Büveyhoğulları halifeyi baskı altına almış.

İran: Samanoğulları devleti yıkılmış, Gazne hakimiyetine girmiş.

Orta Asya: En güçlü devlet Karahanlılardır.