Büyük Selçuklularda Toprak Yönetimi

TOPRAK YÖNETİMİ

• Kut inancının sonucunda ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır anlayışı olduğu için bu anlayış özel mülkiyetin yayılmasını engellemiştir. Bundan dolayı toplum bünyesinde Avrupa’da olduğu gibi büyük toprak sahipleri ve soylular ortaya çıkmamış, sınıflaşma önlenmiştir.
• Ülke toprakları Müslüman, gayrimüslim ayrımı yapılmaksızın işlemeleri için halka dağıtılmıştır.

UYARI: Toprak dağıtmadaki amaç tarımsal üretimi artırmak ve halkın devlete bağlılığını sağlamaktır.

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ’NİN TOPRAK BİRİMLERİ

1. Has Topraklar

• Hükümdar ve ailesine ait olan topraklardır.
• Bu topraklardan elde edilen gelirler doğrudan hazineye aktarılmıştır.

2.İkta Topraklar

• Mülkiyeti devlete ait olan görev karşılığı olarak meliklere, emirlere, komutanlara tahsis edilen topraklardır.

UYARI! İkta sistemini, Büyük Selçuklu devletinde ilk defa Nizamülmülk kurmuştur.

• İkta sahibi kişilere rütbe ve konumlarına göre bir bölgenin idarisi verilmiştir.

OKUMA TAVSİYESİ: İkta Sistemini Uygulayan Devletler

İktanın Faydaları

• Devleti temsilen ikta sahipleri bulundukları yerde idareci oldukları için devlet otoritesi en uç noktaya kadar ulaşmıştır.
• Tarımsal üretimde süreklilik ve verim sağlanmıştır.
• Vergiler düzenli bir şekilde toplanmıştır.
• Hazineye yük olmadan devlet görevlilerinin maaşı karşılanmıştır.
• Maaşını alan ikta sahibi artan parayla asker yetiştirmiştir. Böylece hazineye yük olmadan güçlü bir ordu oluşturulmuştur.. İkta sahipleri kendilerine bağlı askerleri olduğu için bulundukları bölgelerin güvenliğini sağlamışlardır.

OKUMA TAVSİYESİ: İkta Sisteminin Faydaları Maddeler Halinde

3.Mülk Topraklar

Kişilerin kendilerine ait olan olup satabildiği, miras bırakabildiği topraklardır.

4.Vakıf Topraklar

• Geliri hayır kurumlarına ve bilimsel kuruluşlara ayrılan topraklardır.
• Amaç, toplumun temel ihtiyaçlarını karşılamaktır.
• Topraklardan elde edilen gelirlerle han, kervansaray, medrese, cami, darüşşifa, imarethane, çeşme, yol, köprü yapılmıştır.

UYARI! Büyük Selçuklu Devleti’nde halkın temel ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılanması sosyal devlet anlayışının olduğunun göstergesidir.