Mezopotamya Siyasi Tarihi ve Uygarlığı

Mezopotamya Siyasi Tarihi

Dicle ile Fırat nehirleri arasındaki bölgeye Mezopotamya denir.

Mezopotamya’nın tarih boyunca çok sık istilaya uğramasının sebepleri;

1) Topraklarının verimli oluşu ve su kaynakları

2) Yerleşmeye uygun konumu

3) Etrafının doğal setlerle çevrili olmaması

Sümerler

Mezopotamya’nın siyasi tarihi Sümerliler ile başlamaktadır. Sümerliler Mezopotamya’daki medeniyetlerin temelini atmışlardır. MÖ 3000’lerde “Site” adı verilen şehir devletleri kurmuşlardır. En önemli Sümer şehir devletleri Ur, Uruk, Kiş, Umma, Eridu ve Lagaş’tır. Mezopotamya’daki Sümer egemenliği, MÖ 2750 yılında Akad Kralı Sargon tarafından sona erdirilmiştir.

Akadlar

Mezopotamya’da kurulan 2. büyük devlet, Akad Krallığı‘dır. Sâmi asıllı bir kavim olan Akadlar, Sümerlerin Kuzeyine yerleşerek, MÖ 2750’de Sümer ülkesini de alarak bağımsızlıklarını ilan ettiler. Akad Kralığı’na Gutiler son verdiler (MÖ 2150). MÖ 2000 yıllarında Mezopotamya Arabistan’dan gelen Amurruların istilasına uğradı.

Babiller

Sâmi ırkından gelen Amurrular Babil şehri merkez olmak üzere güçlü bir devlet kurdular. Bu devlet Babil Devleti olarak tanındı. Bu devletin en ünlü hükümdarı Hammurabi’dir. Onun zamanında devlet imparatorluk haline gelmiştir. MÖ 1800 yılında Hititler, Babil Krallığı’na son vermişlerdir.

Asurlar

Mezopotamya’ya gelen Sâmi kökenli diğer bir kavim de Asurlular‘dır. MÖ 200’de Arabistan’dan gelerek Asur şehri çevresine yerleşmişlerdir. Asurlular en parlak dönemlerini kral Asurbanipal döneminde yaşamışlardır. Asurlular ticarete büyük önem vermişler, çevre ülkelerle ticaret yapmışlardır. Anadolu’da da koloniler kuran Asurlular sınırlarını Mısır’a ve Toroslara kadar genişletmişlerdir. MÖ 612 yılında Medler ve Babiller bu devlete son vermişlerdir.

Mezopotamya Uygarlığı

1) Mezopotamya’da Devlet Yönetimi:

Mezopotamya’da site adı verilen şehir devletleri vardı. Şehir devletlerini Ensi veya Patesi adı verilen rahip krallar yönetirdi. Bu kral bütün şehir devletlerini egemenliği altına alırsa Lugal Kalma unvanını alırdı. Tarihte ilk mutlak krallık Babiller tarafından kurulmuştur.

2) Mezopotamya’da Din ve İnanış:

Her sitenin bir tanrısı vardı. Tanrılar için Ziggurat adı verilen çok katlı tapınaklar yapmışlardır.

3) Mezopotamya’da Sosyal ve İktisadi Hayat:

Halk hürler, korunanlar ve köleler olmak üzere üç sınıfa ayrılıyordu. Mezopotamya’da gelişmiş bir hukuk vardı. İlk kanun Lagaş Kralı Urukagina tarafından MÖ 2375 yılında çıkartılmıştır. Mezopotamya’da çıkarılan kanunlar içerisinde en gelişmiş ve tanınmış olanı Hammurabi kanunlarıdır. Buradan anlaşılabileceği gibi Sümerliler bir takım kanunlar çıkararak hukuk devletinin kurulmasına öncülük etmişlerdir. Ekonominin temelini tarım oluşturuyordu. Tarımın yanında hayvancılık da yapılıyordu. Ticaret ilk devirlerden itibaren büyük önem kazanmıştır.

4) Mezopotamya’da Yazı, Dil ve Edebiyat:

Sümerler MÖ 3500 yıllarında çivi yazısını kullanmaya başladılar. Yazıyı ilk kullanmaya başlayan Sümerlilerle tarih çağları da başlamış oldu. Mezopotamya’da yazı sayesinde edebi türler gelişmiştir. Bunların başında destanlar gelir. Gılgamış Destanı, Tufan Hikâyesi ve Yaradılış destanı günümüze kadar gelen klasik eserler arasına dahil olmuştur.

5) Mezopotamya’da Bilim ve Sanat:

Daireyi 360 parçaya bölmüş olan Sümerler, uzunluk, hacim, alan ve ağırlık ölçülerini hesaplamış, çarpma ve bölme işlemlerini bulmuşlardır. Burçları bulan Sümerler bir yılı 360 gün olarak tespit etmişler bunu 12 aya bölerek gece ve gündüzü 12’şer saatlik iki dilime ayırmışlardır. Babilliler Ay’ın hareketlerine bağlı olarak 354 günlük bir takvim meydana getirmişlerdir. Tarihte ilk kubbe ve kemer tekniği Sümerler tarafından Ziggurat adı verilen tapınaklarda kullanılmıştır.