Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Tolunoğulları 868-905 yılları arasında Mısır’da kurulan ilk Türk İslam devletidir. Kurucusu Tolunoğlu Ahmet, başkenti El Katai’dir.
Tolunoğulları, 9. sınıf tarih dersi, TYT, AYT ve KPSS’de şu şekilde soru potansiyeli taşımaktadır. Örneğin; Mısır’da kurulan ilk Türk İslam devleti hangisidir? Mısır’da yaptırdıkları camiinin adı nedir? Tolunoğulları döneminde Mısır’da yaptırılan hastanenin adı nedir?
Tolunoğulları
Abbasi Halifeliği hudutları içinde kurulan bağımsız ilk Türk devletinin kurucusu Tolunoğlu Ahmet’tir. Oğuz Türklerinden olan Tolun, Halife Mu’tasım vaktiyle cesareti ve bilgisi ile ünlenmiş bir kişiydi.
Aynı biçimde cesaretli ve kültürlü olan oğlu Ahmet, komutan iken, Mısır’a vali olarak atanmıştı. Tolunoğlu Ahmed Mısır’ı başarıyla yönetmiş ve kuvvetli bir ordu kurmuştu. Bağdat’ta ki Abbasi Halifesi ile arası açılınca bağımsızlığını ilân etti .
Tolunoğulları bir Tevaif-i Mülk devletidir.
BİR BAK DERİM: Tevaif-i Mülk Devleti Nedir?
Tolunoğlu Ahmet, Mısır’da ki sulama kanalları ve bentleri tamir ettirip yenilerini yaptırarak tarımın gelişmesini sağladı. Gümrük vergilerini azaltarak ticaretin canlanmasını sağladı. Yollar, köprüler, hastaneler yaparak ülkeyi bayındır hale getirdi.
Mısır’ın iktisadi durumunu düzeltip, halkı fakirlikten kurtardığından epeyce seviliyordu. Tolunoğulları dönemine Mısır’ın Altın Çağı denir.
Bu dönemde Kahire’de yaptırılan Tolunoğlu Ahmed Camii, İslam sanatında minare geleneğini başlatan eserdir.
Kısa zamanda Suriye ve Çukurova yöresini elde etti. Ahmet’ten sonra oğlu Humâreveyh devrinde devletin hudutları Toroslara ve Irak’a kadar genişledi. Fakat onun yerine geçenler devleti koruyamadılar. Taht kavgaları ile zayıflayan devlete 905 senesinde Abbasi kuvvetleri Mısır’a girerek son verdiler.
Tolunoğulları ile siyasi mücadelede bulunabilecek güçler: Abbasiler, Bizans, Fatımiler
Tolunoğulları Devleti’nin kısa yaşamasının sebebi: Yönetenlerin Türk, yönetilenlerin Arap olması
Tolunoğulları ve Sosyal Devlet: Tolunoğlu Ahmet, kurmuş olduğu “Maristan” adını verdiği hastane ve eczane için 60.000 dinar ayırmıştı. Hastaneye esir, asker, zengin veya fakir herkes alınır, hastalardan tedavi için herhangi bir ücret alınmazdı. Bu durum sosyal devlet ilkesi ile örtüşür.
