Anadolu Türk Siyasi Birliği Nedir? Nasıl Sağlandı?

Anadolu Türk Siyasi Birliği (ATSB diyelim kısaca) Anadolu Siyasi Birliği (ASB diyelim kısaca) Türkiye Selçuklu Devleti, 1. ve 2. beylikler Dönemi, Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve yükselme dönemine ait TYT, AYT ve KPSS test sorusu çözmeye kalktığınızda şıklar arasında sıkça karşımıza çıkan iki kavramdır.

Bir bölgenin veya alanın tek bir devlet tarafından yönetilmesine siyasi birlik denir.

BİR BAK DERİM: Türk Siyasi Birliğini Sağlama Faaliyetleri

Anadolu Türk Siyasi Birliğini Sağlamak Nedir?

Anadolu sınırları içinde bulunan bir Türk devletinin veya beyliğinin bir başka Türk devlet veya beyliğini ele geçirerek (veya bu yönde çaba sarfetmesine) bütün Anadolu’yu tek bir bayrak altında toplamasına Anadolu Türk Siyasi Birliği denir.

Malazgirt Meydan Savaşı sonrası Anadolu’da 1. beylikler dönemi başlamıştır. Bu dönemde Anadolu’da Danışmendliler, Saltuklar, Mengücekler, Artuklular, Çaka Beyliği gibi beyliklerin yanında Türkiye Selçuklu Devleti kurulmuştur. Yani Anadolu Türk siyasi birliği parçalanmış durumdadır. Türkiye Selçukluları 1. Beylikler ile mücadele ederek ATSB’yi sağlamaya çalışmış ve büyük oranda da başarılı olmuştur.

Türkiye Selçuklu Devleti’nin Moğollar’a yenildiği Kösedağ Savaşı sonrası Anadolu Türk siyasi birliği tekrar parçalandı ve 2. Beylikler dönemi başladı. Bu dönemde Anadolu’da Osmanoğulları, Karesioğulları, Candaroğulları, Karamanoğulları, Hamitoğulları … gibi pek çok beylik kuruldu.

Bu dönemde yavaş yavaş güç kazanmaya başlayan Osmanlı’nın Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama yolunda attığı ilk adım yani ilk fetih Orhan Bey döneminde Karesioğulları Beyliği’nin Osmanlı’ya katılmasıdır. 1345 yılından 1402 Osmanlı devleti çeşitli yollarla ATSB faaliyetlerine devam etti. Bu dönemde ATSB konusunda Osmanlı Devleti’nin en büyük rakibi Karamanoğulları’dır.

OKUMA TAVSİYESİ: Osmanlı Devleti’nin Anadolu Türk Beyliklerine Karşı İzlediği Politika

Yıldırım Bayezid, Anadolu Türk siyasi birliğini sağlayan ilk Osmanlı padişahıdır. Lakin bu durum çokta uzun sürmemiştir. Ankara Savaşı’nda Osmanlı Devleti, Timur’a yenilmiş, bu savaş sonrası birçok beylik tekrar kurulmuş ve Anadolu Türk siyasi birliği bir kere daha parçalanmıştır.

Fetret Devri sonrası tekrar ATSB faaliyetlerine girişen Osmanlı Devleti, beylikleri teker teker ele geçirmeye başlamıştır. Yavuz Sultan Selim döneminde 1515 yılında yapılan Turnadağ Savaşı sonrasında Dulkadiroğulları Beyliği ele geçirilmiş ve Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.

DİKKAT: Anadolu Türk siyasi birliği Kösedağ ve Ankara Savaşları’ndan sonra parçalanmıştır.

OKUMA TAVSİYESİ: Ankara Savaşı ve Fetret Dönemi (1402-1413)

Gelelim örneklere;

Alaaddin Keykubat’ın Anadolu Türk Siyasi Birliğini Sağlamak İçin Yaptığı Fetihler

Alaaddin Keykubat ATSB sağlamak için Erzincan merkezli kurulan Mengücekliler beyliğine ve Artuklular beyliğinin Harput koluna son vermiştir. Ahlat’ı ele geçiren Harzemşahlar’ı Yassı Çemen Savaşı‘nda yenmiştir.

SİTE DIŞI TAVSİYE: Alaaddin Keykubat Dönemi

Fatih’in ATSB Sağlamak İçin Yaptığı Fetihler

Fatih Sultan Mehmet ATSB için Candaroğulları’ndan Sinop’u aldı. Karamanoğulları’ndan Konya ve Karaman’ı aldı. Otlukbeli Savaşı’nda Doğu Anadolu’yu ele geçirmek isteyen Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ı mağlubiyete uğrattı.

Anadolu Siyasi Birliği Nedir?

Anadolu’da kurulan herhangi bir Türk devletinin herhangi bir devleti (Türk veya değil) ele geçirerek Anadolu’nun tamamına hakim olmasıdır. Örnek;

Fatih’in ASB Sağlamak İçin Yaptığı Fetihler

Faatih Sultan Mehmet’in Candaroğulları’ndan Sinop’u, Cenevizlilerden Amasra’yı Karamanoğullarından Konya ve Karaman’ı alması, Uzun Hasan’ı Otlukbeli Savaşı’nda yenmesi ve Tranzon Rum İmparatorluğu’nu yıkması Anadolu siyasi birliğini sağlama yönünde atılmış adımlardır.

Sonuç

• Yukarıda ki haritayı baz alırsak bir Türk devletinin Edirne’yi almasının ne ASB ne de ATSB ile alakası yoktur. Zira Edirne Anadolu’da değildir. 🙂

• Amasra’nın Cenevizlilerden alınması ASB’ye girerken, Cenevizliler Türk olmadığı için ATSB’ye girmez. Aynı durum Trabzon’un fethi içinde geçerlidir. O halde bu iki kavramı tam anlayabilmek için gerekli iki şeyden biri harita bilgisi ikincisi tarihi olay bilgisidir.

Anadolu Türk siyasi birliği sağlama yolunda ilk adım atan Osmanlı padişahı hangisidir? Anadolu Türk siyasi Birliğini ilk olarak sağlayan Osmanlı padişahı kimdir? Anadolu Türk siyasi Birliğini kesin olarak sağlayan Osmanlı padişahı kimdir? Hangi savaşlardan sonra Anadolu Türk siyasi birliği parçalanmıştır?