Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Orhun (Göktürk) Kitabelerinin Özellikleri
- Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk adına yazılmıştır.
- Kitabeleri yazan kişi Yolluğ Tigin’dir. (Tonyukuk kendi kitabesini kendisi yazmıştır.)
- Kitabeler 4 cephelidir. 3 cephesi Türkçe, bir cephesi Çincedir.
- Yazıtların varlığından ilk kez 13.yy.da İlhanlı dönemi tarihçisi Cüveyni “Tarih-i Cihan-Güşa” adlı eserinde bahsetmiştir.
- Kitabeleri İsveçli Strahlenberg bulmuş 1893’te Danimarkalı Wilhelm Thomsen okumuştur. Thomsen’in ilk okuduğu kelime “Tengri” kelimesidir.
- Bugün Moğolistan sınırları içindedir.
- Orhun nehri dolaylarında bulunduğundan bu adla da anılır.
- Türklerin bilinen ilk yazılı eseridir.
- Kutluk Devleti tarihine ışık tutar.
- Söylev türündedir.
- Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir.
- Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.
- Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.
- Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar.
Orhun Kitabelerinin konusu için tıklayınız.
Göktürk Abidelerinin önemi için tıklayınız.
[13] yedi yüz er olmuş. Yedi yüz er olup ilsizleşmiş, kağansızlaşmış milleti, cariye olmuş, kul olmuş milleti, Türk töresini bırakmış milleti, ecdadımın töresince yaratmış, yetiştirmiş. Tölis, Tarduş milletini orda tanzim etmiş.
yürüyor diye ses işitip şehirdeki dağa çıkmış, dağdaki inmiş, toplanıp yetmiş er olmuş. Tanrı kuvvet verdiği için babam kağanın askeri kurt gibi imiş, düşmanı koyun gibi imiş. Doğuya, batıya asker sevk edip toplamış, yığmış. Hepsi
sen yahudimisin tanrılı konuşuyon Allah’ ın malı…
Orhun Kitabeleri’nden alıntı yapmış arkadaş. Yani kitabeler böyle söylüyor. Bu durumda yaptığınız itham size rücu ediyor sevgili kardeşim.
Teşekkürler hocam.
Türk oğuz beyleri, işitin! üstte gök çökmedikçe,altta yer denizi delinmedikçe, ilini töreni kim bozabilir ?
Dokuz oğuz beyleri , milleti!Bu sözümü iyice işit adamakıllı dinle: Doğuda gün doğusuna güney de gün ortasina batıda gün batısına kuzeyde gece ortasına kadar onun içindeki millet hep bana tabiidir.Bunca milleti düzene soktum. O şimdi kötü değildir. Türk kağanı Ötüken ormaninda otursa ilde sıkıntı yoktur.
Kağan oturup aç, fakir milleti hep toplattım. Fakir milleti zengin kıldım. Az milleti çok kıldım.
Çin milletinin sözü tatlı, ipek kumaşı yumuşak imiş. Tatlı sözle, yumuşak ipek kumaşla aldatıp uzak milleti öylece yaklaştırır-mış. Yaklaştırıp, konduktan sonra, kötü şeyleri o zaman düşünürmüş.
Teşekkür ederim hocam.
[1] Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı, bu zamanda oturdum. Sözümü tamamiyle işit. Bilhassa küçük kardeş yeğenim, oğlum, bütün soyum, milletim, güneydeki şadpıt beyleri, kuzeydeki tarkat, buyruk beyleri, Otuz Tatar…
Geyik yiyerek, tavşan yiyerek oturuyorduk.Milletin boğazı tok idi.Dusmanimiz etrafta ocak gibi idi, biz ateş gibi idik. İlteriş kagan billici oldugu için, cesur olduğu icin,Çin’e karşı 17 defa savaşti.Kıtaya karsi 7 defa savaştı ,Oguza karşı 5 defa savasti. Onlara müşaviri,yine bizzat ben İdim.
Dokuz oğuz beyleri,milleti!Bu sözümü iyice işit adamakıllı dinle:Doğuda gün doğusuna güneyde gün ortasına batıda gün batısına kuzeyde gece ortasına kadar onun içindeki millet hep bana tabiidir.Bunca milleti düzene soktum.O şimdi kötü değildir.Türk kağanı Ötüken ormanında otursa ilde sıkıntı yoktur
Önce Kırgız kağanını balbal olarak diktim. Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye, babam kağanı, annem hatunu yükseltmiş olan Tanrı, il veren Tanrı, Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye,
İnsan oğlu hep ölmek için türemiş.
Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insan oğlu kılınmış. İnsan oğlunun üzerine ecdadım Bumın Kağan, İstemi Kağan oturmuş. Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutu vermiş, düzenleyi vermiş.
[15] Kırk yedi defa ordu sevk etmiş, yirmi savaş yapmış. Tanrı lütfettiği için illiyi ilsizletmiş, kağanlıyı kağansızlatmış, düşmanı tâbi kılmış, dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş. Babam kağan öylece ili,
İlli millet idim, ilim şimdi hani, kime ili kazanıyorum der imiş. Kağanlı millet idim, kağanım hani, ne kağana işi gücü veriyorum der imiş
Bir şeyi yufka iken toplaması (=bükmesi) kolay imiş , ince iken kırması (gene) kolay ; (fakat) yufka kalın olur ise toplaması (=bükmesi) zorlu imiş ; ince , (şey) kalın olsa parçalaması zorlu imiş.
Teşekürler hocam
Teşekkürler hocam, emeğinize sağlık.