Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
9. Sınıf Tarih Dersi Ekoyay Yayınları Sayfa 170 Cevapları
DEVLET BABA
Türk devlet yönetimlerinde “devlet baba” deyimi vardır. Bunun kökeni kamu mülklerinin hükümdar tarafından devlet adına kullanılmasından gelir. Oğuzlar, toprakları kabile mülkiyeti ilkesine göre bölerler ve tarım yaparlardı. Selçuklular ve Osmanlılarda askerî ve tarımsal rejimin, mirî (beylik) toprak olmasının kökeni budur.
Büyük Selçuklu veziri Nizamülmülk, Sultan Melikşah hakkında “Sultanımız, cihan ailesinin babasıdır ve devrin hükümdarları ona bağlanmıştır. Bu sebeple onun babalık şefkati, cömertliği ve sofrasının genişliği de o nisbette büyük olmalıdır.” derken onun dünya milletlerinin de babası olduğunu ve bunun Türk töresi olduğunu belirtmiştir. Bu büyük vezir, Sultan Tuğrul Bey’in sofrasını açık tutup şölenler verdiğini, ava çıktığı zamanlarda bile beyleri ve halkı hayran bıraktığını da sözlerine ekler. Ona göre sultan haftada bir veya iki gün şölen vermeli ve herkes sırasını ve gününü bilmelidir.
Türkistan (Karahanlı) hakanlarının da sofraları daima halka açık idi. Selçuklu veziri böylece İslam dünyası içinde sultanın millî gelenekleri ihmalinin mahzurlarına değinerek Türklerin ve törelerinin kuvveti karşısında Melikşah’ı babalık görevine dikkat etmeye çağırır.
Selçuklu sultanlarının âdeti üzere cuma günleri lezzetli yemekler hazırlanır ve “sultan sofrası” kurulur, toplumun her kesimi bu ziyafetlerden faydalanırdı.”
Prof. Dr. Aydın TANERİ
Türk Devlet Geleneği (s. 155-159’den özetlenmiştir.)
Yukarıdaki metne göre hükümdarın görevlerini sosyal devlet anlayışı doğrultusunda değerlendiriniz.
Sosyal devlet anlayışına göre devlet halkın temel ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Bunun en temelide halkın karnının doymasıdır. Metinde de bunun üzerinde durulmuştur.
