1. Balkan Savaşı, Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağ ile Osmanlı arasında Ekim 1912 ile Mayıs 1913 yılları arasında gerçekleşen ve Osmanlı’nın hezimeti ile sonlanan savaştır.
1.Balkan Savaşı’nın video anlatımı bu sayfanın sonunda bir göz at istersen.
Fransız İhtilali’nin doğurduğu milliyetçilik akımı 19. yy.dan itibaren Osmanlı’nın Balkanlarda toprak kaybetmesine sebep oldu. Yeni kurulan Balkan devletleri zamanla gözlerini Osmanlı’ya diktiler. 2. Abdülhamid döneminde mahirane politikalar ile engellenen savaş 20. yüzyıl başlarında kaçınılmaz hale geldi. Vee 1. Balkan Savaşı patladı.
İçindekiler
Balkan Savaşları
Balkan devletlerinin Osmanlı’ya saldırması ile başlayan (1. Balkan Savaşı) daha sonra ise Balkan devletlerinin Osmanlı’dan aldıkları toprakları paylaşamamaları üzerine birbirlerine düştükleri (2. Balkan Savaşı) savaşlara Balkan Savaşları denir.
Balkan Savaşlarının Genel Nedenleri Nelerdir?
Balkan Savaşları’nın temel sebebi; Osmanlı’yı Balkanlar’dan atmaktır. Tabi bu işte yine Rusya ön plandadır. Ama yine de şöyle maddeler halinde yazabiliriz:
- Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirler, milliyetçilik
- Rusya’nın Panslavizm (slavları birleştirme) düşüncesini hayata geçirmek istemesi
UYARI: Rusya’nın esas amacı Balkanlarda kendine bağlı devletler aracılığıyla açık denizlere inmektir.
- Avrupa devletlerinin, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki varlığına son vermek istemesi (Şark Meselesi)
- Reval görüşmelerinde İngiltere’nin desteğini kazanan Rusya’nın Balkan topluluklarını Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtması
Rusya’nın panslavist politikalarına bağlı olarak Sırplar ve Bulgarlar kiliselerini birleştirdi. Bu duruma Osmanlı devlet adamlarının tepki vermediği gibi 1911’de çıkarılan “Kiliseler Kanunu” ile bütün Balkan kiliselerinin birleştirilmesine imkan tanıdığı görülmektedir. Bir bakıma kilisenin birleşmesi Balkan milletleri arasında sorunların da çözülmesi anlamına gelmektedir.
UYARI: Oysa II Abdülhamit “İstibdat Devri”nde Balkan kiliselerini ayırarak Osmanlı Devleti’ne karşı birleşmelerini önleme yolunda bir siyaset izlemişti.
Balkan İttifakının Kurulması
Rusya, Trablusgarp Savaşı devam ederken Osmanlı Devleti’nin Balkan topraklarını Sırbistan ve Bulgaristan arasında paylaştırdı. Sırbistan ve Bulgaristan arasında bir anlaşma imzalandı. daha sonra bu antlaşmaya Karadağ ve Yunanistan da katıldı ve ortaya Balkan İttifakı çıktı.
Böylece 1. Balkan Savaşı öncesi bir Balkan ittifakı kuruldu bu ittifakta Bulgaristan Sırbistan Yunanistan ve Karadağ yer aldı.
KODLAMA İLE ÖĞRENELİM: 1.Balkan Savaşı’na Katılan Devletler Kodlaması
1. Balkan Savaşı (8 Ekim 1912 – 30 Mayıs 1913)
1. Balkan Savaşı Karadağlıların Yenipazar’a saldırısı ile başladı.
Uyarı: Saldırının Karadağ’dan gelmesi tesadüfi bir durum değildi. Karadağ Kralı’nın İtalyan kraliyet ailesi ile akrabalığı vardı. bu saldırıyla Uşi Antlaşması’nın imzalanmasının hızlandırmak adına İtalya’ya yardımda etmiş oluyordu.
1. Balkan Savaşının Nedenleri
Rusya’nın kışkırtmaları sonunda kurulan Balkan İttifakı’nın Osmanlı Devleti’ni Balkanlar’dan atmak istemesi, Osmanlı’nın Trablusgarp Savaşı ile meşgul olması gibi sebepler sayılabilir.
UYARI: Balkan Devletlerini Osmanlı Devleti’ne saldırma konuşma cesaretlendiren durum ise Osmanlı Devleti’nin İtalya ile savaş halinde olmasıdır.
Sırplar İşkodra ve Manastır’a Yunanlılar, Yanya ve Selanik’e saldırdı. Bulgarlar ise Edirne, Kırklareli ve Lüleburgaz’ı alarak Çatalca önlerine kadar geldi. Bütün Makedonya işgal altına girdi.
Karadağlılar 23 Nisan’da Esad Toptani Paşa’nın ihaneti üzerine (kale komutanını öldürmüştür) İşkodra‘yı ele geçirdiler. Bu adamı bir araştırın derim. Şuradan başlayabilirsiniz. Esad Paşa Toptani
Selanik ve 35.000 kişilik Osmanlı ordusu Hasan Tahin Paşa komutasında teslim oldu. Böylece Osmanlı’nın 2. büyük şehri elinden çıkmış oldu.
Selanik’in düşme ihtimaline karşı Alatini Köşkü’nde sürgün hayatı yaşayan 2. Abdülhamid, 1 Kasım’da İstanbul’a nakledildi.
Edirne Müdafaası ve Şükrü Paşa
Bulgar kuşatması karşısında Edirne savunması Mehmet Şükrü Paşa‘ya verildi. Şehri 50 gün savunması emredildi. Zira o esnada İstanbul’dan yardım kuvvetleri gelecekti.
Şükrü Paşa, Edirne’yi tam 5 ay 5 gün savunsa da sonunda şehri teslim etmek zorunda kaldı.
Şükrü Paşa tarihe “Edirne Müdafii” olarak geçmiştir.
Şükrü Paşa’nın kurmayı Kazım (Karabekir) Bey’dir.
Yunanlılar İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada dışındaki Ege adalarını işgal etti.
Balkanlardaki işgallere Rauf (Orbay) Bey Hamidiye Zırhlısı ile karşı koymaya çalıştıysa da başarılı olamadı.
Osmanlı Devleti ile bağlantısı kalmayan Arnavutluk da durumdan yararlanarak bağımsızlığını kazandı.
DİKKAT: Arnavutluk Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsızlığını kazanan son Balkan ulusudur.
Yunanistan | 1829 Edirne antlaşması |
Sırbistan, Karadağ ve Romanya | 1878 Berlin Antlaşması |
Bulgaristan | 1908 |
Arnavutluk | 1. Balkan Savaşı sırasında |
Osmanlı Devleti 1. Balkan Savaşı’nda başarı elde edemedi.
1. Balkan Savaşı Neden Kaybedildi?
Osmanlı Devleti’nin 1. Balkan savaşında başarısız olmasının sebepleri:
- Osmanlı’nın kendisine karşı kurulan Balkan İttifakını fark edememesi
- Aynı anda birden fazla devlet ile savaşılması
- Ordudaki subaylar arasında çekişmeler yaşanması (İttihatçı ve ittihatçı olmayan, mektepli ve alaylı gibi)
- Balkanlardaki gelişmeleri yeterince takip edemeyen Osmanlı Devleti’nin savaş tehlikesine rağmen ordusunun önemli bir bölümünü terhis etmesi.
- Düzenli bir haberleşme ağının olmaması.
- Silah, cephane, gıda gibi lojistik unsurların yeterli olmaması etkili oldu.
UYARI: Balkan Savaşları devam ederken Mustafa Kemal 25 Kasım 1912’de Çanakkale ve Gelibolu’nun savunulması için kurulan Çanakkale Boğazı Birleşik kuvvetler Harekat Şubesi Müdürlüğü görevine getirildi.
Babıali Baskını (23 Ocak 1913)
Savaş esnasında yaşanan başarısızlıklar üzerine Osmanlı Devleti (Kamil Paşa Hükümeti) Avrupa devletleri aracılığıyla ateşkes istedi.
İttihat ve Terakkiciler Londra Konferansı devam ederken Kamil Paşa hükümetini Balkan savaşlarında ki yenilgi ile sorumlu tuttular. Bu durumu bahane ederek yaptıkları baskınla (Babıali Baskını) Kamil Paşa hükümetini istifaya zorladılar.
Baskın sırasında Genelkurmay Başkanı Nazım Paşa öldürüldü. İttihatçı Mahmut Şevket Paşa hükümeti kuruldu.
Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)
Balkanlarda yaşanan kayıplar devam edince İttihat ve Terakki Hükümeti 30 Mayıs 1913’te Londra Barış Antlaşması imzalanmasını kabul etmek zorunda kaldı.
Londra Antlaşması’nın Maddeleri:
- Osmanlı Devleti Midye-Enez hattının doğusuna çekilecek,
- Arnavutluk ve Ege adalarının durumunu Avrupa’nın büyük devletleri belirleyecek,
- Selanik, Güney Makedonya ve Girit’in ve Yunanistan’a verilecek,
- Kavala, Dedeağaç ve Batı Trakya Bulgaristan’a bırakılacak,
- Orta ve Kuzey Makedonya Sırbistan’a bırakılacaktır.
1. Balkan Savaşı’nda Kaybedilen Topraklar
1. Balkan Savaşı’nda yukarıdaki haritalarda görüldüğü üzere Osmanlı neredeyse Balkanlardaki ve Ege Denizi’nde ki tüm topraklarını kaybetti. Osmanlı’nın kaybettiği topraklar;
- Batı Trakya ve Doğru Trakya’nın büyük kısmı ( Edirne Ve Kırklareli)
- Makedonya
- Selanik
- Arnavutluk
- Gökçeada ve Bozcaada hariç tüm Ege adaları
KODLAMA İLE ÖĞRENELİM: 1. Balkan Savaşında Kaybedilen Yerler KODLAMASI
1. Balkan Savaşı ve Londra Antlaşması’nın Sonuçları
- Rumeli’deki Osmanlı egemenliği sona erdi.
- Balkanlarda Osmanlı hakimiyetindeki son ulus Arnavutlarda bağımsızlığını kazandı.
- Fatih devrinde başlayan Ege’deki Türk hakimiyeti sona erdi.
UYARI: Ege’deki Türk hakimiyetine sarsan antlaşmalar Uşi ve Londra antlaşmalarıdır.
- Osmanlı Devleti’nin Balkanlı devletlerden sadece Bulgaristan sınırı kaldı.
- Edirne ve Kırklareli kaybedildi (Bulgaristan’a verildi) Böylece Doğu Trakya’nın yarısı da kaybedilmiş oldu.
- Midye-Enez hattının batısında yüzbinlerce Türk kaldı. Anadolu’ya doğru göç dalgası başladı. Günümüze kadar devam edecek Batı Trakya Türkleri Sorunu başladı.
- Osmanlı Devleti’nden alınan toprakların paylaşımı esnasında yaşanan anlaşmazlıklar 2. Balkan Savaşı’na neden oldu.
1. Balkan Savaşı’nda sonra en büyük payı alan devlet Bulgaristan olmuştur.