Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
Önceleri dolaylı yollardan başlayan Osmanlı-Avusturya İlişkileri Kanuni döneminde Mohaç Meydan Savaşı sonrası Macaristan’ın ele geçirilmesi ile komşu olunması neticesinde savaşlara dönüştü. Kanuni döneminde gerçekleşen Osmanlı-Avusturya savaşlarının temel sebebi Osmanlı ile Kutsal Roma Germen İmparatorluğu arasında ki rekabetti
İçindekiler
I. Viyana Kuşatması (1529)
Avusturya Arşidükü Ferdinand, akrabalık ilişkilerini gerekçe göstererek Macaristan üzerinde hak iddia ediyordu. Ferdinan, Jan Zapola’nın Macar krallığını tanımayıp Macaristan’a girerek Budin’i işgal etti.
Kanuni aşağıda ki sebeplerle 1529’da sefere çıktı.
- Orta Avrupa’da Osmanlı üstünlüğünü tam olarak sağlamak
- Avusturya’yı Macaristan üzerinde ki iddialarından vazgeçirmek
- Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken’in Avrupa’da ki üstünlüğüne son vermek
Budin’i tekrar alan Kanuni, Jan Zapola’yı tekrar Macar tahtına çıkardı. Kaçan Ferdinand’ı takiben Viyana kuşatılsa da alınamadı. Çünkü Viyana’yı kuşatmak için gerekli donanım getirilmemiş ve kış mevsimi yaklaşmıştı.
Almanya Seferi (1532) ve İstanbul Antlaşması (1533)
1. Viyana Kuşatması sonrasında Macar krallığından vazgeçmeyen Ferdinand’ın Budin’i tekrar işgal etmesi Kanuni’nin Almanya Seferine çıkmasına sebep oldu.
Şarlken ve Ferdinand’ı tamamen ezme niyetinde olan Kanuni, Almanya içlerine kadar ilerlese de ne Şarlken ne de Ferdinand Osmanlı ordusunun karşısına çıkma cesareti gösteremedi.
Kanuni’nin Almanya Seferi güzergahını göz atmak istersen https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/58897 Bu makalenin 186 ve 187. sayfasına bak. 🙂
1533 İstanbul Antlaşması
Osmanlı ile baş edemeyeceğini anlayan Ferdinand’ın talebi üzerine 1533 İstanbul Antlaşması imzalandı. Antlaşmanın maddeleri;
- Avusturya, Macaristan üzerinde hak iddia etmekten vaz geçecek.
- Avusturya elinde bulundurduğu Macar toprakları için vergi ödeyecek.
- Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacak.
- Anlaşma, Avusturya uyduğu sürece geçerli olacaktı.
Avusturya’nın Osmanlı üstünlüğünü kabul ettiği bu anlaşma ile ilgili daha detaylı bilgi için 1533 İstanbul Antlaşmasının Maddeleri ve Önemi
Osmanlı-Avusturya İlişkilerinde Diğer Mücadeleler
Osmanlı ile Avusturya arasında Orta Avrupa’da ki rekabet İstanbul Antlaşması’ndan sonra da devam etti. Ferdinand, Macar kralının ölümü üzerine yerine geçen oğlu Sigismund’un krallığını tanımayıp Macaristan’ı işgal etmeye kalkınca Kanuni yeniden sefere çıktı. (1541)
Bu sefer sonucunda Macaristan üç bölüme ayrılmıştır:
Erdel Beyliği (Orta Macaristan): Dış işlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı iç işlerinde serbest bir devlet olmuştur.
Erdel iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı’ya bağlı olduğuna göre imtiyazlı eyalet statüsündedir. O halde şu konuya baksan iyi olur. Osmanlı’da İmtiyazlı Eyaletler Hangileridir? Özellikleri Nelerdir?
Budin Beylerbeyliği (Orta Macaristan): Doğrudan Osmanlı Devleti’ne bağlı bir eyalet olmuştur.
Kuzey Macaristan: Vergi ödemesi koşulu ile Avusturya’ya bırakılmıştır.
Ferdinand’ın 1551’de Erdel’e müdahalesi üzerine Kanuni, Sokullu Mehmet Paşa’yı sefere gönderdi. Zor durumda kalan Avusturya barış istedi. 1562 yılında yapılan anlaşma ile Avusturya Erdel’in iç işlerine karışmamayı kabul etti.
Ferdinand’ın ölümü üzerine Avusturya kralı olan Maksimilyen 1562’de yapılan anlaşmayı tanımayıp Erdel’e saldırınca Kanuni, Avusturya üzerine Zigetvar Seferi‘ni düzenledi. Kuşatma sırasında Kanuni vefat etti. (1566) Kanuni’nin ölümünden sonra Zigetvar alındı ve ordu geri döndü.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mohaç Meydan Savaşı neticesinde Budin'in alınması ile Osmanlı ile Avusturya sınır komşusu olunca ilişkiler başladı.
1529 seferinin temel amacı Viyana'yı almak değildi. Kanuni, Ferdinand'ın kaçması üzerine korku salmak ve gücünü göstermek amacıyla Viyana'yı kuşatmıştı. Zira temel amaç Viyana kuşatması olsa idi büyük toplar, gerekli mühimmat ve erzak götürülür, seferin zaman planlaması ona göre yapılırdı. Büyük toplar götürülmediğinden ve kış mevsimi yaklaştığından Kanuni'nin Viyana kuşatması başarısız oldu.
1533 İstanbul Antlaşması'na göre Avusturya kralı Osmanlı sadrazamına eşittir.
Kanuni dönemi Osmanlı Avusturya ilişkilerinin bozulmasının temel sebebi Orta Avrupa'da ki üstünlük mücadelesidir. Bu mücadele Macaristan üzerine yoğunlaşmıştır.
