Tarih Portalı – Tarih Öğretmeni Tarih Portali
1. TBMM, 23 Nisan 1920 ile 23 Nisan 1923 tarihleri arasında görev yapmıştır. 1. TBMM’nin Özellikleri ile 2. TBMM’de ayrılır. 1. TBMM’nin en önemli amacı ülkeyi işgalden kurtarmak yani mili mücadeleyi gerçekleştirmektir.
1. TBMM’nin Özellikleri 8. ve 12. sınıf inkılap tarihi konusu olup, başta KPSS olmak üzere LGS, TYT ve AYT’de soru potansiyeli taşır.
| Açılış Tarihi | 23 Nisan 1920 |
| Görev süresi | 23 Nisan 1920 ile 23 Nisan 1923 tarihleri arası |
| Açılış Konuşmasını Yapan | Sinop Milletvekili Şerif Bey |
| İlk Meclis Başkanı | Mustafa Kemal |
| İlk Meclis’in Üye Sayısı | 115 |
Misak-ı Milli’nin kabulü sonrası İtilaf devletleri İstanbul’u işgal etti. (16 Mart 1920) Ardından Osmanlı Mebusan Meclisi’ni kapatıp, yakalayabildikleri mebusları tutuklayıp Malta’ya sürgüne gönderdiler. Bu durum karşısında ulusal bağımsızlığı sağlamak ve milli mücadeleyi gerçekleştirmek için Ankara’da Büyük Millet Meclisi açıldı. Açılış 23 Nisan 1920 tarihinde Hacı Bayram-ı Veli Camii’nde kılınan cuma namazı sonrası yapıldı.
Meclis’in alacağı isimle ilgili “Kurultay”, “Meclis-i Kebir”, “Millet Meclisi” ve “Meclisi Müessisan” gibi görüşler öne atıldı. Sonrasında Millet Meclisi adında mutabık kalındı.
1. TBMM’nin Özellikleri Nelerdir?
Birinci Meclis’in özellikleri şöyle sıralanabilir;
- Kurucudur. Yeni bir devlet kurmuş, yeni bir anayasa ilan etmiştir.
- İhtilalcidir. Egemenliği millete vermiştir.
- Savaş meclisidir. Milli mücadeleyi gerçekleştirmiştir.
- Ulusçudur. Azınlıklara temsil hakkı vermemiştir.
- Demokratiktir. Üyeleri seçimle halk tarafından belirlenmiştir.
- Olağanüstü yetkilere sahiptir. Yasama yetkisinin yanında diğer yetkileri de kendisinde toplamıştır. (Kuvvetler birliği ilkesini benimsemiştir.)
- Meclis hükümeti sistemi vardır. Bu sistemde cumhurbaşkanı ve başbakan yoktur. Bakanlar meclis içinden tek tek oylanarak seçilir. Meclis başkanı aynı zamanda hükümet başkanıdır.
DİKKAT: Yasama yetkisi meclis tarafından kullanılır, Meclis hükümeti sistemi sayesinde yürütme yetkisi de meclis tarafından kullanılmaktadır. İstiklal Mahkemeleri sayesinde yargı yetkisi de meclis tarafından kullanılınca tam anlamıyla kuvvetler birliği ilkesi ortaya çıkmaktadır.
OKUMA TAVSİYESİ: Meclis Hükümeti Sistemi Hakkında Bilgi
- Siyasi partilere yer verilmemiştir. Amaç bölünmeyi engellemektir. Milli Mücadele esnasında tek vücut olmak gereklidir. Gruplar vardır. (Halk Zümresi, İstiklal, Tesanüd, Yeşilorducular, Müdafaa-i Hukukçular ve Islahat)
- Saltanatın kaldırılması haricinde inkılap yapmamıştır.
- Türk adını taşıyan tarihteki ilk meclistir.
- Sosyolojik açıdan kozmopolit bir yapıya sahiptir.
ŞU KONUYA DA BAKMAK İSTEYEBİLİRSİN: 2. TBMM’nin Özellikleri
DİKKAT: Lozan Barış Antlaşması 1. TBMM döneminde onaylanmamıştır. 2. TBMM döneminde onaylanmıştır.
23 Nisan 1920 ile 23 Nisan 1923
Meclis hükümeti sistemi uygulanmıştır.
Halk Zümresi, İstiklal, Tesanüd, Yeşilorducular, Müdafaa-i Hukukçular ve Islahat gurupları bulunmaktaydı.
